BRABANT BEVRIJD

Het moet ‘snel en gewelddadig' zegt Monty, Britse kanonnen beschieten bos

maandag om 08:18 • Aangepast dinsdag om 10:36
nl
16 september 1944. De geallieerde troepen zijn er bijna klaar voor. Nog één dag en dan barst Operatie Market Garden los, de enorme militaire aanval die de geallieerden snel door Nederland naar het hart van Nazi-Duitsland moet brengen. De troepen worden vandaag bijgepraat over hun taak.
Profielfoto van Willem-Jan Joachems
Geschreven door

In de herfst van 1944 werd het grootste deel van Brabant bevrijd. Er vielen veel slachtoffers en er ontstond grote schade. Op Omroep Brabant lees je dagelijks wat er precies tachtig jaar geleden gebeurde.

Het idee is dat de geallieerde parachutisten eerst alle bruggen veroveren op de route tussen de Belgische grens en Arnhem: operatie Market. Daarmee moeten ze de weg vrijmaken voor een grondleger dat razendsnel oprukt: operatie Garden. Gecombineerd: Market Garden.

'Wees gewelddadig'
De militaire aanval moet ‘rapid and violent’, schrijft de Britse veldmaarschalk Bernard Montgomery. ‘Snel en gewelddadig’ dus.

'Monty' is de baas van de geallieerde legers in dit gebied. Hij benadrukt dat ze de vijand moeten overdonderen, want dan kunnen ze niks meer.

Bioscoop
Op Engelse vliegvelden maken eenheden zich in het geheim gereed. Ondertussen is er in België, in Leopoldsburg, een bijeenkomst voor de grondtroepen. In een bioscoop spreekt de Britse generaal Brian Horrocks (1895-1985) van het dertigste legerkorps zijn commandanten toe van de divisies en brigades en andere officieren.

Dat dertigste korps moet morgen snel oprukken over een smalle weg. Via Valkenswaard, Eindhoven, Son, Veghel, Uden, Grave, zo de Maas over. Ze moeten zich dan binnen twee tot vier dagen aansluiten bij de Britse 1e Luchtlandingsdivisie in Arnhem. Van Joe’s Bridge naar Arnhem is meer dan 100 kilometer.

Bommenwerpers
Twee andere legerkorpsen, met onder meer Schotten en Welshmen, krijgen het bevel om de flanken van het dertigste korps te beschermen. Ieder legerkorps voert een een eigen militaire operatie uit: een in de Kempen, de ander in De Peel.

Voor de hele operatie is er luchtsteun beschikbaar van grote groepen jachtbommenwerpers.

Beschietingen
Terwijl de laatste zaken geregeld worden, is er onder Valkenswaard in de middag al een eerste inleidende beschieting. Geallieerde artillerie bestookt de bossen langs de Luikerweg. Daar zitten Duitsers in loopgraven.

Granaten ontploffen tussen de takken van de bomen en het regent gloeiende metaalsplinters. Veel Duitse militairen, onder wie ook officieren sneuvelen. Het zou nog erger worden, de komende dag.

Alarm
Vanuit de Duitse legerleiding komt een waarschuwing aan alle eenheden in Brabant: de geallieerden hebben het gemunt op bruggen: verdedig ze goed en blaas ze desnoods op als het mis gaat.

De bezetter dwingt buurtbewoners om mee te helpen. Inwoners van Son moeten loopgraven aanleggen bij de brug over het Wilhelminakanaal. Bruggen bij onder meer Breugel zijn uit voorzorg vernield of er springstof vastgemaakt om ze snel op te kunnen blazen.

Generaal Brian Horrocks (foto: IWM).
Generaal Brian Horrocks (foto: IWM).

Bombardementen Westerschelde
In Zeeland en West-Brabant worden terugtrekkende Duitsers al dagen gebombardeerd door de geallieerden. Bij Vlissingen, Zuid-Beveland en op de Sloedam. Er is geen dag waarop er zo veel bommen vallen als vandaag: bijna 250.000 kilo aan staal en springstof.

Toch kunnen nu ook weer 3200 soldaten, in zo’n 340 vrachtwagens en 13 kanonnen ongehinderd ontkomen, via Woensdrecht. Ze nemen posities in langs de grens, bij onder meer Essen, Tilburg en Weert.

De Duitsers moeten maken dat ze wegkomen in het zuiden van Zeeland. In Zeeuws-Vlaanderen rukken Canadese en Poolse troepen op, naar onder meer Hulst en Axel.

'Bloedige verliezen'
Brabantse krantenlezers krijgen berichten over veel geallieerde slachtoffers. De Zuid-Willemsvaart bericht over de ‘buitengewoon zware bloedige verliezen’ die de vijand lijdt.

In de Zuid-Willemsvaart meldt de SS dat iedereen die op straat maar wat aan ‘lanterfanten en lummelen’ is kan worden opgepakt. Het is de laatste editie van de Zuid-Willemsvaart en van meer kranten.

Ardennen
Ver weg van het front en in het diepste geheim presenteert Hitler aan zijn commandanten een gewaagd plan. De Führer wil een gewaagde tegenaanval in de Ardennen, om Antwerpen te heroveren.

Maar zover is het nog lang niet. Eerst komt de verwachte geallieerde aanval. En die wordt heel groot en spectaculair. De bevrijding staat voor de deur in Brabant, in 24 uur tijd zal alles anders zijn.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.