15 jaar illegale PFAS-lozing, bedrijf liet giftig afval in riool verdwijnen
Volgens Zembla gaat het om duizenden kilo’s PFOA, een inmiddels verboden en kankerverwekkend type PFAS. De gemeente Helmond wil gaan saneren in de omgeving van Custom Powders. Die schoonmaakactie gaat tien miljoen euro kosten. Het grootste deel wordt betaald door het Rijk. Helmond wilde dat Custom Powders de kosten van de reiniging zou dragen, maar het bedrijf is failliet gegaan.
Volgens Zembla zeggen deskundigen dat de handelwijze van Custom Powders ‘schandalig’ en ‘crimineel’ is. In 2018 kwam Custom Powders al in opspraak omdat er vervuiling werd aangetroffen bij de rioolwaterzuivering in Aarle-Rixtel. Het ging toen om de giftige stof GenX.
"Waardes in het bloed medewerkers extreem hoog."
In 2007 liet DuPont bloedonderzoek doen bij de medewerkers in Helmond. De gemeten waardes aan PFOA lagen bij sommige medewerkers zelfs vele malen hoger dan de inmiddels beruchte concentraties in het bloed van de meeste DuPont-medewerkers in Dordrecht en de Verenigde Staten.
Een van de medewerkers heeft concentraties in zijn bloed die duizend keer hoger liggen dan de huidige norm die het RIVM veilig acht. Een andere medewerker heeft bloedwaardes die 800 keer boven die norm liggen. De waardes zijn volgens milieuchemicus en PFAS-expert Chiel Jonker ‘extreem hoog’ en behoren tot de hoogste PFOA-waarden die ooit in Nederland in mensen zijn gevonden.
"Blijkbaar vind je geld een stuk belangrijker dan mensenlevens en het milieu."
Uit de documenten wordt duidelijk dat DuPont zeker sinds 2011 op de hoogte was van de stortingen op het riool. Chiel Jonker reageert met verbijstering: "PFOA breekt niet af, het is giftig en slecht voor het milieu. Ze weten dat en toch gaat het het riool in. Dat is schandalig." Hoogleraar integriteit Rob van Eijbergen noemt het handelen van de bedrijven crimineel: "Blijkbaar vind je geld dan een stuk belangrijker dan mensenlevens en het milieu."
Wethouder Arno Bonte van de gemeente Helmond noemt de jarenlange rioollozingen schokkend: “Dit is volkomen in strijd met de geldende vergunningen op dat moment. Het direct lozen op het riool is crimineel.”
"Custom Powders draagt zelf verantwoordelijkheid voor het naleven van vergunningen."
Chemours laat in een reactie weten de interne documenten die in handen zijn van Zembla niet te kennen en dat er ‘volgens de toen geldende wetgeving’ geen cruciale informatie is achtergehouden. En ook dat ‘Custom Powders zelf verantwoordelijkheid draagt voor het naleven van de verplichtingen uit haar vergunningen’.
Op de beschuldiging dat het lozen op het riool crimineel is, gaat het bedrijf niet in. Custom Powders doet dat ook niet. In een statement schrijft de leiding van het Britse bedrijf onder meer dat ze de negatieve gevolgen voor mens en milieu en de rol die Custom Powders daarin gespeeld heeft ‘diep betreuren’. Verder benadrukt het bedrijf dat ze altijd de vereiste vergunningen hadden en dat deze werden afgegeven op basis van de ‘volledige veiligheids- en milieu-informatie van Chemours'.
"Uiteindelijk kom je erachter dat je chemicaliën in de rivier hebt gedumpt."
In de Zembla-uitzending 'Het PFAS-spoor' doet ex-medewerker Chris Morrison voor het eerst zijn verhaal. Hij werkte ruim 25 jaar voor Custom Powders in Helmond en werd naar eigen zeggen zonder het te weten blootgesteld aan de giftige PFAS. “In eerste instantie waren we enorm trots om voor DuPont te werken. Ik was onderdeel van wetenschap die de wereld beter zou maken”, zegt hij. ‘Uiteindelijk kom je erachter dat je chemicaliën in de rivier hebt gedumpt, het milieu hebt vervuild. En ons is niets verteld.”
Morrisson bleek twee jaar geleden darmkanker te hebben, maar zegt hij: “Ik kan de schuld niet geven aan de PFAS-chemicaliën.” Milieuchemicus Jonker beaamt dat: "Het zou mij niet verbazen als hij darmkanker heeft gekregen door de extreem hoge blootstelling aan PFOA, maar het is heel lastig om dat te bewijzen.”
"Ik zou zelf die eieren niet meer eten."
Om na te gaan of de PFOA ook in het voedsel in de omgeving van de fabriek in Helmond aanwezig is, deed Zembla een steekproef met hobbykipeieren. Eieren van zes verschillende locaties, tussen de 600 meter en vier kilometer van de fabriek af werden getest op de aanwezigheid van PFOA.
Uit de streekproef van Zembla blijkt dat vier van de zes geteste hobbykipeieren boven de EU-grenswaarde voor PFOA in eieren zit. Chiel Jonker: “Dat betekent dat er risico’s aan kleven. Ik zou zelf die eieren niet meer eten.” Vorige week kwam het RIVM met het advies om nergens in Nederland eieren van hobbykippen te eten vanwege het gevaar voor overmatige inname van PFAS.
De uitzending van Zembla ‘Het PFAS-spoor’ is zondagavond om 22.10 uur te zien op NPO2.