De 19-jarige Tieme de Laat uit Empel kent de roemruchte geschiedenis van zijn overgrootvader in de Tweede Wereldoorlog: “Hij smokkelde bij Kamp Vught voedsel en medicijnen naar binnen om de gevangenen te helpen. Maar het mooiste vind ik dat hij hun brieven naar buiten smokkelde, zodat ze contact konden houden met de buitenwereld.”

Bij Nationaal Monument Kamp Vught is een hoekje ingericht dat de heldendaden van Henk van der Pas belicht. Vol bewondering kijkt Tieme daar naar de metershoge ingekleurde foto van Henk in de tentoonstellingsruimte.

Met een druk op de knop leest hij Henks verhaal: “Altijd gekleed in wit en altijd alert: badmeester Henk van der Pas is vanaf 1938 een bekend gezicht bij recreatieplas de IJzeren Man. Inwoners van Vught, maar ook mensen van ver, komen graag bij het natuurwater. Na het zwemmen eten ze een hapje in het restaurant verderop, of nemen ze een drankje op het terras.”

In 1940 komt een einde aan die onbekommerde tijd. Badmeester Henk krijgt Duitse gasten. En op letterlijk een steenworp afstand komt een concentratiekamp: Kamp Vught. Van der Pas had weg kunnen kijken, maar deed dat niet. Voor Tieme is hij een inspiratiebron: "Ik hoop dat ik een beetje naar zijn ideeën kan leven."

Maar zou hij het ook durven? “Ik weet niet of ik zo stoer of dapper zou zijn als mijn overgrootvader. Ik hoop het wel. Maar als ik er veel over nadenk, zou ik het niet mezelf durven beloven. Het is heel gevaarlijk, het kan je je eigen leven kosten. Je weet niet wat er gebeurt als je echt in zo’n situatie komt.”

Tieme studeert Sterrenkunde in Nijmegen. Via zijn tante, die vrijwilliger is in Kamp Vught, kwam hij in aanraking met het Nationaal Comité 4 en 5 mei. En nu mag hij bij de Nationale Dodenherdenking, voor koning Willem-Alexander en alle genodigden en miljoenen tv-kijkers een toespraak houden op de Dam in Amsterdam. "Doodeng", zegt hij erover “Maar ook heel bijzonder en heel gaaf. Dit is once in a lifetime.”

Wat hij gaat vertellen is, uiteraard, geïnspireerd op het leven van zijn overgrootvader: “Hij heeft me geleerd dat het altijd beter is om je vrienden te helpen dan de andere kant proberen onderuit te halen. Henk heeft nooit een bewaker iets aangedaan. Je kunt vinden dat ze dat hebben verdiend, maar hij heeft ervoor gekozen om altijd te blijven denken aan goed, nooit aan kwaad doen. Dat vind ik heel mooi.”