Waarom moet er een Landbouwakkoord komen?
Het plan voor een Landbouwakkoord komt van Johan Remkes. Hij werd door het kabinet in de zomer van 2022 gevraagd om te bemiddelen tussen boeren en het kabinet over de stikstofplannen. Van de agrarische sector wordt veel gevraagd de komende jaren, op het gebied van natuur, klimaat en water. Boeren hebben duidelijkheid nodig over hoe de landbouw in 2040 eruit ziet. Alleen zo kunnen ze beslissingen nemen over het aanpassen van hun boerderijen.

Van alle partijen om de boer heen wordt ook iets verwacht. Denk aan voerleveranciers, de levensmiddelenindustrie, de supermarkten en de banken. Ook zij moeten helpen zodat boeren in staat zijn om te verduurzamen.

Wie zitten er aan tafel om mee te praten?
De gesprekken vinden plaats aan de ‘hoofdtafel’ en aan verschillende sectortafels. Aan die hoofdtafel zitten het ministerie van Landbouw, vier agrarische organisaties (Agractie Nederland, Biohuis, LTO Nederland en NAJK), de provincies, twee clubs namens de supermarkten of de levensmiddelenindustrie (CBL en FNLI) en een natuurorganisatie (LandschappenNL).

De zes sectortafels zijn bedoeld om per sector mee te kunnen praten. Bijvoorbeeld de melkvee- en kalverhouderij, de varkenshouderij, de pluimveehouders en de akkerbouw, vollegrondsgroenten en bollenteelt.

Waarom duurt het zo lang?
Partijen hebben moeite om het eens te worden. Eerder stapte boerenorganisatie Agractie al op van de onderhandelingstafel. Ruzie over ‘landschapsgrond’ was de reden. Het kabinet wil meer grond aanwijzen als zogenoemde landschapsgrond. Op zulke grond is landbouw mogelijk, maar alleen in combinatie met natuur. Iets dat Agractie in het verkeerde keelgat is geschoten.

Daarnaast is er ontevredenheid over de verschillende regelingen van het rijk om boeren te helpen met verplaatsen of innoveren. Boerenorganisaties willen dat alle regelingen tegelijk opengesteld worden om zo een goede keuze te kunnen maken.

En afspraken over het verdienmodel, dus ook de afspraken met banken en supermarkten, zijn nog niet helder.

Wanneer is die duidelijkheid er wel?
Maandag stond de laatste gespreksronde gepland. De onderhandelaars aan de hoofdtafel moesten er dan uit zijn (of niet). De stukken gaan dan nog naar de sectortafels voor goedkeuring of eventuele kleine aanpassingen. Maar ook maandag blijkt dat de partijen het niet eens worden en dus nog een week extra nodig hebben om er uit te komen.

Iedereen blij? Dan gaan de stukken naar de reflectietafel. Die moet oordelen of alles wat aan de hoofd- of deeltafels is bedacht ook haalbaar is. De tien leden van de reflectietafel tafel zijn experts met een economische, ecologische, juridische, maatschappelijke, biologische of landbouwkundige achtergrond.

Wat als er onverhoopt geen akkoord komt?
Stel dat de partijen aan de hoofdtafel er niet uitkomen, dan hebben we wel een probleem. In het Landbouwakkoord wordt niet gesproken over stikstof, maar het hangt wel allemaal met elkaar samen. Het mislukken van het Landbouwakkoord kan zorgen voor opnieuw flinke vertraging in de stikstofaanpak. Pas als er meer duidelijkheid is voor de boeren richting 2040, kunnen zij een goede afweging maken of ze wel of niet willen stoppen.

Pas dan kunnen provincies goede plannen maken voor hun verschillende gebieden en berekenen hoe zij de stikstofneerslag op de natuur kunnen terugdringen. Die plannen moeten op 1 juli 2023 bij de minister worden ingeleverd.