Staatssecretaris Halbe Zijlstra van Cultuur wil in de toekomst nog maar één orkest in Zuid-Nederland subsidiëren terwijl dat er nu twee zijn: Het Brabants Orkest en het Limburgs Symfonie Orkest. Van de tien orkesten in Nederland wil Zijlstra dat er zeven overblijven.

In de vrijdagmiddag gepresenteerde nota zette de staatssecretaris uiteen hoe het rijk in de toekomst de kunst gaat subsidiëren. Zijlstra slaat een andere weg in dan de Raad voor Cultuur heeft geadviseerd. Hij houdt vast aan een bezuiniging van 200 miljoen euro die vanaf 2013 wordt ingevoerd.
Onzekerheid
De nota betekent onzekerheid voor veel organisaties in Zuid-Nederland.
Dans: de Raad voor Cultuur adviseerde eerder om geen rijksgeld meer te steken in dans in Brabant. De staatssecretaris omschrijft het anders: hij wil niet meer dan vier dansgezelschappen subsidiëren.
De kans dat Station Zuid uit Tilburg één van die vier wordt, lijkt niet groot, te meer daar de staatssecretaris twee internationaal opererende gezelschappen wil en een balletgezelschap. Voor die plekken komt Station Zuid überhaupt niet in aanmerking.
Orkesten: in Zuid-Nederland blijft ruimte voor slechts één orkest: een fusie tussen Het Brabants Orkest en het Limburgs Symfonie Orkest ligt voor de hand.
Er is in de kleine lettertjes een mogelijkheid om twee orkesten overeind te houden maar die moeten er dan wel zelf voor zorgen dat er voldoende geld is. Dat betekent dat ongeveer zes miljoen euro aan eigen inkomsten zou moeten komen.
Theater: Zijlstra laat ruimte voor acht theatergezelschappen en maakt onderscheid tussen grote (2,5 miljoen subsidie) en middelgrote (1,5 miljoen) gezelschappen. Voor jeugdtheatergezelschappen bestaat de mogelijkheid om zelfstandig te blijven bestaan, maar Zijlstra adviseert hen om goed naar vormen van samenwerking te zoeken.
Hoe dat precies in Brabant uit zal pakken is nog onduidelijk. De provincie, de vier gemeenten en de culturele instellingen hebben in het Brabant Bod afgesproken dat ze samen een nieuw toekomstplan voor het Brabants theater gaan schrijven. Dat Brabant Bod komt in de plannen van de staatssecretaris niet voor. Het is ondertekend door een aantal instellingen waar de staatssecretaris geen geld voor heeft, zoals Productiehuis Brabant en dansorganisatie Station Zuid.

Opera: Ook onzekerheid voor Opera Zuid dat weliswaar in Maastricht is gevestigd maar veel in Brabant speelt en regelmatig met Het Brabants Orkest. Naast een nationaal operagezelschap is er in de plannen van de staatssecretaris nog maar ruimte voor één klein operagezelschap in de regio. Daarvoor heeft Zijlstra per jaar 3,5 miljoen over.
Voor die plek lijkt Opera Zuid dus te moeten concurreren met de Nationale Reis Opera die in Enschede is gevestigd.
Steun CDA
Volgens het CDA is bij de beoordeling van de plannen "de regionale spreiding een belangrijk ijkpunt voor het CDA. Daarom is het CDA van mening dat de regionale orkesten, uniek voor Nederland, zelfstandig moeten kunnen blijven bestaan. Dat zal de inzet van het CDA zijn in het debat met de staatssecretaris. Daarbij gaat het dus om het Orkest van het Oosten, het Gelders Orkest, het Brabants Orkest en het Limburgs Symfonie Orkest."
Protestvideo
Het Brabants Orkest neemt zondag op een autosloperij in Volkel een protestvideo op met een eigen versie van de Bolero van componist Ravel. De oorspronkelijke Bolero begint met één instrument en eindigt in een finale waarin alle instrumenten meespelen. In de protest-Bolero is dat net andersom.

Scheve verdeling
De plannen van de staatssecretaris veranderen niets aan de scheve verdeling van rijksgelden tussen de Randstad en andere regio’s. Van het totale rijksbudget voor cultuur gaat maar een paar procent naar Brabant. Per hoofd van de bevolking krijgt Amsterdam ongeveer honderd keer zoveel als Brabant. Weliswaar zijn er in Amsterdam veel landelijke organisaties gevestigd, maar dat verklaart het verschil niet helemaal.

Recht op meer cultuur
De regio’s hameren al jaren op die verdeling en in Brabant wordt er dan voortdurend op gewezen dat deze provincie ongeveer 20 procent van het nationaal inkomen verdient. ‘We hebben recht op meer kunst en cultuur,’ zo stelde de Brabantse werkgeversvoorzitter Peter Swinkels onlangs nog. In de plannen van Zijlstra krijgt hij geen gelijk.