De afgelopen jaren doken er regelmatig berichten op waaruit moest blijken dat er toch écht bommen in Volkel liggen. In 2005 kwam daarover al een Amerikaans rapport boven water. Vijf jaar later publiceerde klokkenluiderssite WikiLeaks geheime documenten waarin stond dat de vliegbasis over kernbommen beschikt.
Oud-minister Maxime Verhagen van Buitenlandse Zaken was er naar verluidt van op de hoogte, maar hij heeft daar nooit iets over gezegd. Vermoedelijk omdat het om een geheime NAVO-strategie ging. Nu is het tijd voor openheid van zaken, roept Kamerlid Harry van Bommel (SP) op.
Om welke kernbommen gaat het?Het gaat om de zogeheten B61-kernbom. Die zijn met maximaal vijftig kiloton tot vier keer sterker dan de Hiroshima- en Nagasakibommen uit de Tweede Wereldoorlog. De Hiroshimabom alleen doodde direct circa 78.000 Japanners. Binnen een straal van 3,2 kilometer ging alles meteen in vlammen op. Het bereik van de schokgolf was nog groter.
Hoe lang liggen die bommen in Volkel?Dat is niet precies bekend. Duidelijk is wel dat er sinds de Koude Oorlog atoomwapens op de vliegbasis zijn. Toen, circa vijftig jaar geleden, balanceerde de wereld op het randje van de Derde Wereldoorlog.
De Cubacrisis, de dreigende atoomoorlog tussen de Verenigde Staten en de toenmalige Sovjet-Unie, was half oktober 1962 op zijn dieptepunt. Nederland was bondgenoot van Amerika en dus werden er ook op vliegbasis Volkel voorbereidingen getroffen voor een dreigende kernoorlog. Er stonden permanent vier straaljagers klaar met een atoombom aan boord. Binnen een kwartier konden ze opstijgen. De tactische wapens werden vooral geplaatst ter afschrikking van de Sovjet-Unie.
Waarom vinden partijen het 'erg' dat de bommen er nog liggen?Tijdens de Koude Oorlog hadden die wapens een functie, namelijk het verdedigen van Nederland en zelfs het Westen in zijn geheel. Nu geldt dat niet meer, betoogt Lubbers. "Volgens mij absoluut zinloos, onderdeel van een traditie van militair denken."
Na de Koude Oorlog moest een groot aantal kernwapens verdwijnen, mede omdat ze ernstig verouderd zijn. "De B61-bom is op zichzelf al oud en ook kernwapens hebben een uiterste houdbaarheidsdatum", vertelde defensiespecialist Ko Colijn tegen de NOS. De Amerikanen vervangen en onderhouden volgens hem nog wel met enige regelmaat de bommen die in Nederland zijn gestationeerd.
Tot dusver zijn er nog steeds hetzelfde aantal kernwapens als tijdens de Koude Oorlog. "De nucleaire strategie van de NAVO is sindsdien niet gewijzigd", zo zegt Kamerlid Harry van Bommel (SP) tegen Radio 1. "Dit betekent dat er op verschillende plaatsen in Europa -  Nederland, Duitsland, België en Turkije - nog kernwapens zijn."
Zijn de bommen nu gevaarlijk?Dat is moeilijk te zeggen. Voor zover bekend liggen de bommen in ondergrondse kluizen, waarin ze worden bewaard. Ze zijn ook minder snel operationeel. Waar ze tijdens de Koude Oorlog binnen een paar uur werden geactiveerd, is dat nu volgens Colijn binnen twee tot drie maanden.
In Amerika is er een discussie gaande over het moderniseren van de bommen. Van Bommel vindt dan ook dat dit het juiste moment is om het over de wapens te hebben, net zoals in Duitsland gebeurt. "Zonder die modernisering is deze discussie makkelijker te voeren."
Het Kamerlid wil dat minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken dinsdag uitleg geeft in het wekelijkse Vragenuur in de Tweede Kamer over de erkenning van Lubbers. In december vorig jaar tekende een meerderheid van de partijen - incluis regeringspartij PvdA - een petitie van IKV PAX Christie waarin al werd aangedrongen om de kernwapens terug te sturen naar de Verenigde Staten. Timmermans zei toen geen eenzijdige stappen te willen nemen.
Waarom waren er demonstraties vanwege de opslag?De opslag van kernwapens in Volkel is jarenlang voer geweest voor felle demonstraties. Zo riep Mariëtte Moors ruim dertig jaar geleden al dat er kernwapens waren opgeslagen. Zij demonstreerde regelmatig bij de vliegbasis. "Ik ben heel dichtbij geweest. Ook toen al hadden we documenten in handen waaruit bleek dat die kernwapens daar lagen. En in de jaren negentig is ook nog een inspectie geweest vanuit de VS. Dat was voor mij ook een bevestiging."
Activisten probeerden de afgelopen tientallen jaren kernwapens illegaal te verklaren. Zij vonden dat er op de Brabantse luchtmachtbasis voorbereidingen werden getroffen voor massamoord en dat daartegen geprotesteerd moest worden.