Mandela werd internationaal het symbool van de strijd tegen apartheid. Hij sloot zich op jonge leeftijd aan bij het African National Congress (ANC), een gematigde zwarte organisatie voor vreedzame afschaffing van de apartheid.
Vast vanwege strijd tegen apartheidToen de politie in 1960 bij een vreedzame betoging 69 mensen doodschoot, verloor het ANC zijn vreedzame karakter. De regering verbood het ANC, dat ondergronds ging en een militaire vleugel oprichtte. Mandela vroeg wereldwijd steun voor de strijd tegen de apartheid.
In 1962 werd hij veroordeeld tot celstraf wegens opruiing. Na een wapenvondst op een boerderij bij Johannesburg volgde een nieuw proces tegen hem op verdenking van samenzwering. Mandela kreeg levenslang. Na protesten wereldwijd besloot de regering van het geïsoleerde Zuid-Afrika hem in 1990 vrij te laten.
Nobelprijs voor de VredeDe gevangenschap had Mandela niet gebroken. Als vrij man begon hij een zegetocht door de wereld om iedereen te bedanken voor hun steun. Voor zijn strijd tegen racisme en voor gerechtigheid kreeg hij samen met de toenmalige Zuid-Afrikaanse president Frederik de Klerk in 1993 de Nobelprijs voor de Vrede.
Martien Jonkers uit Rijen woont inmiddels dertien jaar in het Zuid-Afrikaanse Soweto en was bijna zijn buurman, hij woonde op een steenworp afstand van de wereldleider. "Zijn overlijden kwam heel onverwacht. Hij lag een tijdje in het ziekenhuis en iedereen had toen het gevoel dat hij niet niet zou redden", zo vertelt hij. Dat was maanden geleden. "Nu waren er geen berichten dat het niet goed met hem ging."
'Mandela was hét boegbeeld'Volgens Jonkers was Mandela hét hoopvolle boegbeeld voor alle Zuid-Afrikanen. "Het is raar dat de Tweede Wereldoorlog vijf jaar heeft geduurd en dat wij het daar nu nog over hebben. De apartheid duurde driehonderd jaar en daar hoor je niemand over. Apartheid is een heel slecht systeem geweest voor de zwarten hier. Uiteindelijk vonden zij de hoop dat het op zou houden in één man."
Waarom was nu juist Mandela zo belangrijk, ook voor de Brabanders? "Er is niemand beter op de wereld dan hij", vat Jonkers samen. "Je vraagt je af hoe iemand zo goed kan zijn als persoon. Als ze mij jaren zouden vastzetten en ze laten mij vervolgens vrij, zou ik iedereen doodschieten die mij vasthield. Hij deed dat niet. Dan denk ik: waar haal je die kracht vandaan?"
'Symbool van een tijdperk'"Mede dankzij Mandela ging de opbouw van een samenleving die was verscheurd redelijk goed. Het land ging niet aan het geweld ten onder", vult Roel van Gurp, oud-raadslid en wethouder (GroenLinks) van Tilburg, aan. Hij was lid van het Comité Zuid-Afrika in Tilburg, een voorloper van de Nederlandse anti-apartheidsbeweging. "Mandela was het symbool van een tijdperk. Voor de generaties in de jaren zeventig en tachtig die politiek actief waren, was hij een van de allergrootsten."
Jarenlang putte de Zuid-Afrikaanse samenleving hoop uit Mandela. "Hij stond voor de strijd tegen het onrecht. Hij zei nee tegen het racisme en durfde die strijd met alle middelen te voeren. Als president stond hij vooral boven de partijen", aldus Van Gurp.
Moeilijke periode breekt aanZowel Van Gurp als Jonkers denkt dat dit een erg moeilijke periode voor Zuid-Afrika gaat worden omdat er veel onvrede is over de politiek op dit moment. Nelson Mandela was hét boegbeeld voor de regerende partij, het ANC. Nu hij weg is gevallen, bestaat de kans dat een onstabiele periode aanbreekt voor het land.
Op internet is een condoleanceregister geopend voor iedereen die een laatste boodschap voor Nelson Mandela wil achterlaten. Ossenaar Jan Marijnissen van de SP reageert: "Een moderne heilige, een prachtige inspiratiebron, het voorbeeld dat het goede kan overwinnen. En het monumentale menselijke bewijs dat internationale solidariteit een kolossale kracht kan zijn, ook in onze tijd. Voorwaarts, en niet vergeten!''