Bizarre, ontroerende en schokkende beelden van d'n oorlog in Brabant

11 september 2014 om 22:15
nl
Bierdrinkende 'moffen' op een Bredaas terras, Wehrmachtsoldaten in een kek zwembroekje met een machinegeweer en Sinterklaas bovenop een tank. Het zijn de gekste foto's in een nieuw boek dat donderdagavond is gepresenteerd in Vught.
Geschreven door

Provinciaal historicus Jan van Oudheusden selecteerde 175 beelden van Brabant tijdens de Tweede Wereldoorlog. Beelden die je raken. Al is het alleen maar omdat het beelden 'uit onze eigen vertrouwde omgeving' zijn, zegt Van Oudheusden.    
Boerenvrouwtje met pofferMaar het is ook een boek over mensen zoals jij en ik. Alleen de vrouw met de poffer, de typische hoofddeksel, kom je zo niet meer tegen op straat. In mei 1940 keek ook een Wehrmachtsoldaat met twee paarden aan de teugels, verbaasd naar het Veghelse boerenvrouwtje met de poffer.
'Klik' zei het toestel van een van zijn kameraden. Het beeld werd vereeuwigd en dook weer op tijdens het samenstellen van het fotoboek '40-45 Noord-Brabant' .
KriegserinnerungVeel foto's belandden in de jaren veertig al in foto-albums van Duitse soldaten als 'Kriegserinnerung'. De soldaten werden gestimuleerd om een plaatje te maken van hun werk, zegt Rene Kok van het NIOD (Nederlands Instituut oorlogs- holocaust- en genocidestudies).
Uit de eerste oorlogsjaren komt een beeld naar voren van acceptatie met de nieuwe situatie. Ook in 1941 als iemand het volgende tafereel vastlegt: lachende Duitsers van de Marine Flak Abteilung, tussen jonge vrouwen uit Bergen op Zoom.
Duitsers nippen aan pilsje in Breda Dan ineens bij het doorbladeren is er een foto van een groep Duitse soldaten op 11 mei 1940 bij buurtschap Bruggen, bij Mill. De Duitse luitenant Borghorst raakte daar verzeild in zware gevechten.
Na de slag op 11 mei kiekte hij zijn kameraden die een gesneuvelde Nederlandse soldaat onderzoeken. De hand van de dode Nederlander steekt macaber in de lucht, alsof hij zijn vijand nog een hand wil schudden.
Twee dagen later nippen de bezetters rustig aan een pilsje op de Grote Markt in Breda. Een Duitser in een dikke leren jas serveert het bier. De kroeg was waarschijnlijk verlaten omdat de inwoners van de Baroniestad (50.000 mensen) op de vlucht waren geslagen voor de Duitse troepen.
Gruwelen van de oorlogSommige beelden tonen de gruwelen van de oorlog. Sergeant Carpenter maakte op 17 september 1944 bij Valkenswaard een foto die nooit de kranten haalde. Daarop is te zien hoe een dode kameraad uit een opgeblazen legertank bungelt. Het is het lijk van William Parkes, vermoedelijk de eerste Brit die sneuvelde tijdens de bevrijding van Brabant.
Of de foto van de dode Duitser op de kade van Willemstad, eenzaam achtergelaten met zijn geweer nog naast hem en ook hij lijkt zijn hand hulpeloos uitgestoken te hebben.
Dochters in veiligheid gebrachtAangrijpend is ook de bekende foto met daarop een bezorgde vader Van de Sande die op het Wilhelminaplein in Den Bosch zijn dochters optilt en in veiligheid brengt voor de gevechten.
En dan is er ook de onbekendere maar niet minder schrijnende foto van de dik ingepakte jongen die op het puin van een huis zit in Schijndel en een stukje chocola eet. Fietsende joodse kinderen van wie je weet dat ze vrijwel zeker zijn afgevoerd in veewagens en zijn vermoord. De beelden alleen al spreken.  
Stel klompen als cadeauOok dit staat sterk in contrast met de vreugdevolle Eindhovenaren die dansen en lachen als de Amerikanen en Engelsen langs denderen. Of een vrolijke Frank Perconte van de 101e Airborne Divisie die in de Bleekstraat in Eindhoven, tegen een hek hangt met een stel klompen dat hij cadeau kreeg.  
Jan van Oudheusden wilde graag zijn boek overhandigen aan Brabanders die ergens op een foto staan. Zoals het meisje bij Son dat kauwgom krijgt van een Amerikaanse bevrijder. Het meisje blijkt inmiddels overleden.
Dat geldt eigenlijk voor steeds meer mensen op de foto's. Maar de beelden blijven indringend, ook na zeventig jaar.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.