Smulders werkte als burgemeester niet mee met de Duitsers. Hij weigerde in 1944 een lijst op te stellen met namen van mannen uit de gemeente die te werk konden worden gesteld in Zeeland. Dit moest hij uiteindelijk bekopen met de dood.
Samen met zes andere burgemeesters, die dit ook weigerden, werd hij opgepakt. Hij verbleef in verschillende Nederlandse kampen, waaronder het kamp in Vught en werd uiteindelijk in 1945 op transport gezet naar Duitsland. Daar kwam hij terecht in kamp Flossenbürg en maakte hij op 20 april 1945 een laatste mars naar Dachau.
Deze driehonderd kilometer lange dodenmars werd Jan Smulders fataal. Hij was door zijn verblijf in de kampen sterk verzwakt en moest na een half uur opgeven. Hierna werd hij geëxecuteerd.  
Zoon ontroerd door monument en opkomstBij de onthulling waren ook de kinderen van oud-burgemeester Jan Smulders aanwezig. Zijn jongste zoon Jan is onder de indruk van het monument en van de opkomst. "Ik vind het fantastisch", vertelt hij. "Ik kan er wel om huilen, dat er na zoveel tijd hier in het dorp nog zoveel aandacht is voor mijn vader, voor mijn moeder en voor mijn familie."
Na de dood van de burgemeester nam zijn vrouw Truus Smulders-Beliën de taak over. Zij werd hiermee de eerste vrouwelijke burgemeester van het land en zorgde ervoor dat het ambt in de familie bleef. De familie Smulders had namelijk al vanaf 1831 het burgemeesterschap in de gemeente in Oost-, West- en Middelbeers in handen.
Samenleving vroeg om monumentVoor mevrouw Smulders-Beliën werd eerder al een monument onthuld. Het feit dat er voor haar wél een monument was en voor haar man niet, hield heemkundekring Den Beerschen Aard al een hele tijd bezig. De heemkundekring ziet de daden van burgemeester Smulders als een belangrijk onderdeel van de Beerse geschiedenis en wilde daarom graag een monument.
Daarnaast was er ook vanuit de samenleving, en dan vooral vanuit de onderduikers uit die tijd, vraag om iets te doen met de daden van de burgemeester. Het was belangrijk voor ze om het monument nu te onthullen, omdat er nog kinderen van Jan Smulders in leven zijn.
Naast het monument werd zaterdag ook het naambordje van het bijgelegen plantsoen onthuld. Dit is namelijk ook naar de oud-burgemeester vernoemd.
De gedachte achter het monumentHet monument is gemaakt van cortenstaal. Dat is een bewuste keuze, volgens Jan Aerts van heemkundekring Den Beerschen Aard. "Dat is een materiaal dat roest, maar het roest niet weg. Na zeventig jaar staat dat monument er zo nog", vertelt hij. "Burgemeester Smulders is zeventig jaar geleden overleden en hij leeft op deze manier nog steeds."
De gegolfde bovenkant van het monument symboliseert het feit dat er een persoon uit de Beerse samenleving is gerukt. Het stuk rails staat voor de gevangenen die werden afgevoerd met de trein naar Duitsland en de ketting bij het monument symboliseert het gevangenschap.