De twee organisaties voorspellen dat de leegstand van boerderijen in Brabant veel groter wordt dan gedacht. In 2030 zullen ruim 4500 Brabantse boeren met hun bedrijf zijn gestopt en staan de stallen leeg en de boerderijen te koop.
Het probleem is dat potentiële kopers tegen een woud aan regelgeving aanlopen voor het vestigen van een ander dan een boerenbedrijf in het buitengebied. In Sint-Anthonis en Boxmeer wordt tijdens het experiment soepeler met deze regels omgegaan.
Rigide regelsMet name oudere boeren die hun pensioen in het erf hebben zitten, krijgen de boerderijen nu al niet verkocht. Kopers willen graag andere dan boerenbedrijven beginnen.
Dat dat niet lukt heeft te maken met ambtenaren die te rigide aan de regels vasthouden en banken die de investeringen niet aandurven met nieuwe kopers, zeggen ZLTO en BRO. Dit werd ook nog eens versterkt door de recessie.
BRO en ZLTO hebben onderzoek gedaan naar de verkoopbaarheid en leefbaarheid van het Brabantse platteland. Daaruit blijkt dat boeren hun grond redelijk snel verkocht krijgen aan andere boeren, maar dat de boerderijen en stallen het grote probleem vormen. Tegen de tijd dat de boer en boerin er niet meer kunnen blijven wonen, dreigt leegstand en uiteindelijk verpaupering.
AngstcultuurMartijn Gerards van BRO ziet dat veel kopers van dit soort boerderijen stuklopen in onderhandelingen met de banken en met gemeenten. "Dat moet veranderen. Gemeenten, provincie en de banken moeten anders naar dit soort kopers kijken. Het zijn ondernemers die niet op jarenlange procedures met bestemmingsplannen zitten te wachten."
Redenen daarvoor liggen voor de hand. "Het kost ze geld en het duurt allemaal veel te lang. Bij veel gemeenten heerst een soort angstcultuur. Ze zijn bang dat ze fouten maken en daarom wordt er vaak 'nee' verkocht. Hierdoor missen we veel kansen. Wij hopen dat gemeenten de sprong in het diepe durven maken met nieuwe bestemmingen op boerderijen. Dat is de enige manier om verpaupering tegen te gaan."
Uit cijfers van het onderzoek blijkt dat de verpaupering van het platteland groter is dan gedacht. Landelijk is de schatting dat 24.000 boeren zullen stoppen in 2030. In Brabant zijn dat er 4650. "Van de 6,5 miljoen vierkante meter boerengrond die dan vrijkomt, dreigt voor 3,2 miljoen vierkante meter leegstand."
Geen opvolgerHet probleem speelt vooral onder boeren zonder opvolgers. Het advies aan hen is om er eerder al voor te zorgen dat het bestemmingsplan wordt gewijzigd en dat er meer dan alleen een agrarische bestemming op de grond en gebouwen zit.
Gemeenten moeten duidelijk maken welke gebieden geschikt zijn voor bedrijvigheid in het buitengebied en welke alleen voor boerenbedrijven zijn bedoeld. En van de provincie wordt gevraagd met de gemeenten mee te denken en ruimhartiger te zijn als het gaat om individuele verzoeken voor de vestiging van een bedrijf in een voormalige boerderij in het buitengebied.