Het overkwam boer Ad uit Drunen, alweer een tijdje geleden. Maar hij herinnert zich het nog goed. "Ze kwamen het erf op gereden en vroegen of dat we iets te huur hadden waar ze hennep konden kweken. Beetje rare vraag. Hebben we niet, zei ik". Hij heeft ze daarna nooit meer gezien.  

ZIE OOK: 1 op de 8 Brabantse boeren benaderd door criminelen voor duistere praktijken

Vriendelijke criminelen
Volgens een politiewoordvoerder gaat het vaak zo. De boodschap is: wij willen wiet kweken en dit levert het op. Op een vriendelijke manier, maar soms verloopt zo'n geprek met een boer ook intimiderend. De politie krijgt ook verhalen over goed geklede, vriendelijke mensen. Een 'soort afdeling pr van de onderwereld' die bij je langs komt.  

Die vriendelijke toon lees je ook in de beruchte wietbrief die vorig jaar bij de eenheid West-Brabant-Zeeland belandde. De schrijver doet zich voor als tussenpersoon, mogelijk om de drempel voor de boeren te verlagen. De cijfers duizelen. 35.000 euro per kwartaal voor een loods van 200 vierkante meter. Een boer met zware schulden door leegstand, kan de verleiding soms niet weerstaan. Begrijpelijk maar riskant.

Leegstand lijkt aanjager 
Volgens het Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC) bestaat er een duidelijk verband tussen het aantal boeren dat benaderd wordt en de toenemende leegstand op het platteland. “Een jaar of vier geleden zag je het veel minder. Het is echt iets van de laatste tijd”, zegt woordvoerder Marloes van Nistelrooij.

Om het probleem uit de taboesfeer te trekken, organiseert het RIEC samen met de politie en gemeenten steeds vaker bijeenkomsten om boeren voor te lichten en ze te wijzen op de risico’s. Eenmaal in de onderwereld kom je er immers moeilijk uit. 

Probleem bij de wortel aanpakken
De uitkomsten van de enquête van Omroep Brabant zijn voor de Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organisatie (ZLTO) in Den Bosch reden om ook andere gemeenten op te roepen in actie te komen. “Gemeenten treden niet adequaat genoeg op tegen dit sluimerende, maatschappelijke probleem”, zegt bestuurslid Janus Scheepers. 
 
“Er moet een fiscaal aantrekkelijke sloopregeling komen om criminele activiteiten bij de wortel aan te pakken. Ook moeten er sneller keuzes worden gemaakt en is er meer ruimte nodig om te experimenteren met herbestemmen. Zo blijf je de louche types net een stapje voor.”

ZIE OOK: Sloop wacht voor groot deel van leegstaande stallenin Brabant 
 
Die leegstand moet vooral worden aangepakt door gemeenten. De provincie heeft een regiefunctie en kan meebetalen bij goede initiatieven, zoals een aantrekkelijke sloopregeling. Onder meer Someren en Heusden nemen hierin het voortouw. 

De provincie probeert waar mogelijk te helpen. Toezichthouders gaan de komende drie jaar langs bij alle 10.000 Brabantse boeren om de leegstand in kaart te brengen en te achterhalen wat er op die plekken gebeurt. Met het project is eind vorig jaar gestart.
 
Sluimerend probleem
Dat het probleem vooral sluimerend van aard is, ziet ook de politie. Het WODC, het kenniscentrum van het ministerie van Veiligheid en Justitie, schreef vorig jaar nog in een rapport dat opsporingsdiensten het lastig vinden om concrete signalen op te pikken in met name het buitengebied. Gemeenten zouden de problemen vaak negeren vanwege de economische belangen op platteland. Daarnaast zou er sprake zijn van een gezamenlijk zwijgen of wegkijken in de samenleving.

Ook een grote groep boeren lijkt angstig om de politie te waarschuwen: 42 procent twijfelt of hij verdachte omstandigheden bij andere boeren bij de politie zou melden. 51 procent is vastberaden en zegt dat wel te doen. 

Brabantse boeren nemen zelf maatregelen
Boeren zelf zitten ook niet stil. Boer Mari in Drunen was zeven keer doelwit van dieven op zijn boerderij: diesel, gereedschap. Hij installeerde een camerasysteem, samen met zijn buren om de kosten te delen, en sindsdien is het stil. Ook de wietkwekers kijken wel uit om nog het erf op te rijden.