Sinds 28 oktober 1945 is er een provinciale herdenking in Waalre. Noord-Brabant was een van de eerste provincies in ons land met een plechtigheid. En nog steeds de enige provincie met een monument voor de onbekende soldaat.

Onderzeeboot
Het ging in de beginperiode over de Brabanders die sneuvelden in de Tweede Wereldoorlog: in de krijgsmacht en in het verzet. Zoals korporaal Jules Cadot uit Roosendaal. Hij voer aan boord van de 013, een onderzeeboot. 

De Roosendaler zorgde er voor dat de torpedo's in gereedheid werden gebracht om af te vuren op de vijand. Tijdens de Duitse inval in mei 1940 kon de duikboot ontkomen en week uit naar het Schotse Dundee.

Op 12 juni 1940 vertrok het schip voor een patrouille in het Skagerrak, bij Denemarken. Onderweg gebeurde er iets. Of het aanval of ongeluk was, weet niemand.  Tot op de dag van vandaag is onduidelijk waar het wrak ligt. 34 opvarenden zijn zoek. Jules Cadot was én van hen, slechts 26 jaar oud.

Onbekende soldaat
Bijzonder in Waalre is de aanwezigheid van een onbekende soldaat, in ons land zeldzaam. De onbekende soldaat is trouwens niet zo onbekend als het lijkt: het is Dick van Toor uit Eindhoven. 22 jaar was hij toen hij als dienstplichtig militair ten strijde trok tegen de Duitse troepen die ons land overrompelden.

Op de dag van de inval -10 mei 1940 - was Dick in Rotterdam. Daar werd hij in zijn buik geschoten en overleed hij als een van de eerste slachtoffers van de bezetting die bijna vijf jaar zou duren.

Verzet
Ook een grote groep die herdacht wordt in Waalre: de verzetsmensen. Bekende mensen als Jan ('Frank') van Bijnen uit Bergen op Zoom, topman in het nationale verzet. De Burgemeesters Veeneman van Son en burgemeester Smulders van Oost West en Middelbeers.

Bredanaars Piet Avontuur en Paul Windhausen en de bijna legendarische Tilburgse Coba Pulskens. Ze is niet de enige verzetsvrouw: ook de Eindhovense Jetta Cohen-Kan wordt herdacht. Ze was 55 jaar toen ze stierf in Kamp Vught. 
[tweet:https://twitter.com/willemjanjo/status/907576378626854913]

Geheimagent en studenten
Ook veel onbekenden, zoals de geheim agent luitenant Cees Dekkers uit Roosendaal, worden herdacht. Als dienstplichtig militair ontsnapte hij aan de Duitsers om verder te vechten vanuit Engeland. Op 1 juni 1944 zou hij gedropt worden in bezet Nederland maar hij werd neergeschoten boven vliegveld Gilze-Rijen en stierf.

En dan is er nog het digitaal monument op de Tilburgse Universiteit voor een groep Tilburgse studenten die omkwam. Dat kwam er begin dit jaar.

Koloniale en Koude oorlog
Een andere grote groep wordt gevormd door de Nederlands-Indiëgangers: 43 Tilburgers, 42 Eindhovenaren, 35 mannen uit Den Bosch, 28 uit Breda die sneuvelden aan de andere kant van de wereld, in een eilandenrijk dat toen nog een kolonie van ons was.

In Korea woedde het eerste grote conflict in de Koude Oorlog van 1950 tot en met 1953. Kolonel Den Ouden uit Oud Gastel sneuvelde daar. Daarna volgde het conflict over de Nederlandse kolonie Nieuw-Guinea. Ook daarbij stierven Brabanders.

Balkan en 9-11 
In de jaren negentig woedde er weer oorlog in Europa, in (voormalig) Joegoslavië. Willo Martens uit Helmond was 25 jaar was hij toen hij sneuvelde in Kroatië.

De strijd in Irak en Afghanistan maakt tegenwoordig ook deel uit van de herdenking in Waalre. Want ook hier: Brabanders.  Tom Krist uit Berkel Enschot. Zwaargewond geraakt in Afghanistan en in 2007 overleden in het militair ziekenhuis in Utrecht. Slechts 24 jaar oud. Azdin Chadli sneuvelde als laatste, in 2009. De Udenaar was daar voor de NAVO in de strijd tegen het internationaal terrorisme. Hij werd gedood tijdens een raketaanval.
 
Lijst nog steeds in opbouw
Volgens secretaris Claessen van Stichting Herdenking Brabantse Gesneuvelden komen er nog ieder jaar wijzigingen binnen. "Het kan dan gaan om onjuiste voorletters of een verkeerd geschreven achternaam maar ook dat iemand van de lijst af gaat."

Vorig jaar nog is er nog een actualisatie geweest. 25 bordjes zijn toen gewijzigd of verhangen. Uitgangspunt is: iemand moet in Brabant hebben gewoond toen hij of zij omkwam. De stichting stelt alle input op prijs.

Er komt ook een digitaal monument
Intussen wordt er ook buiten Waalre aan de lijst gewerkt. René Bastiaansen (Van 'De Wandeling') is directeur van het BHIC in Den Bosch. Hij deed een oproep tijdens de herdenking van 2016: we moeten al die mensen een gezicht geven, hun namen in een digitaal monument opnemen. Dat moet klaar zijn in 2019 bij de grote herdenking, 75 jaar na de Tweede Wereloorlog.