"Als je in de TA zit, ben je sociaal dood. Je contact met de buitenwereld is zeer beperkt. Het is erg extreem. Het is alsof je op een andere planeet zit, een parallelle wereld. De wereld draait door alsof je nooit hebt bestaan."

Dat vertelt een van de negentien geinterviewde ex-gedetineerden. Zijn verhaal en dat van achttien anderen (mannen en vrouwen) staat in het Amnestyrapport dat dinsdag verscheen.

Afzondering
Gedetineerden zitten naar eigen zeggen bijna de hele dag afgezonderd in hun cel: 19 tot ruim 22 uur per etmaal, soms langer, vertelden ze de onderzoekers. Verhalen over hoe depressief ze er van werden: leven op twaalf vierkante meter cel. Met alleen een bed, wasbak, toilet, kast, bureau en lampje.

Sommige cellen hebben ook een douche. TV's en boeken kunnen ze lenen. Dikke muren en deuren voorkomen dat ze zelfs geluiden buiten horen. Overdag horen ze alleen de ventilator. Als ze uit het raam kijken zien ze een kale muur, nooit wolken of de zon.

Afluisteren
Bezoek: eenmaal per week. Maar fysiek contact is verboden. Je spreekt elkaar achter een glazen wand en met een microfoon. Alle gesprekken worden opgenomen, live meegeluisterd en bewaard.

Qua veiligheidsmaatregelen gaat het net zoals in de EBI. De extra beveiligde inrichting zit aan de andere kant van het terrein. Ook daar zit een afdeling van de TA.

Bij ieder fysiek contact of bezoek buiten de deur, word je na afloop uitgebreid gevisiteerd. "Het voelde alsof je verkracht werd", vertelde een van de ex-gedetineerden. Bewaarders onderzoeken je hele lichaam, kijken ook in het haar, achter de oren. Gedetineerden vonden het erg om aangeraakt te worden met handschoenen.

Allerlei volk binnen
Amnesty sprak tijdens het onderzoek uitgebreid met directeur Yola Wanders. Ze vertelt over de bewoners: haatzaaiers, opruiers en ronselaars maar ook mensen die vastzitten omdat ze geld overmaakten naar een fout adres. Ze zegt voorstander te zijn van persoonlijk maatwerk, maar dat je nooit de veiligheid uit het oog mag verliezen.

Wanders noemt de aanpak in Nederland een 'integere behandeling'. En veranderingen in de aanpak zijn in gang gezet: sinds de zomer mogen gedetineerden van de TA werken. Vaders mogen een voorleesvideo inspreken voor hun kinderen.

Reactie minister en ex-gedetineerde
De TA voldoet aan internationale verplichtingen en er is toezicht, meldt minister Dekker in een korte reactie op het rapport. Bij iedere bewoner wordt een individuele afweging gemaakt omdat hun persoonlijkheden uiteenlopen van geharde extremist tot beïnvloedbare meeloper die openstaat voor dialoog.   

Een opmerkelijke en erg genuanceerde reactie kwam van een ex-bewoner: Jason W. bekend geworden door de Hofstadgroep.
[tweet:https://twitter.com/jasonwalters85/status/925147815176785921]

In het voorjaar mocht een radiojournalist uitgebreid meelopen op de TA. Hij vond het 'wel meevallen'.

Vught en de TA
De TA werd opgericht naar aanleiding van de moord op filmmaker Theo van Gogh in 2004, in de de tijd van de Hofstadgroep. De vrees bestond dat jihadisten in de cel verder zouden radicaliseren. Daarom moesten ze gescheiden worden van anderen.

Er was toen meteen kritiek van deskundigen. Maar de TA kwam er toch. Vught had de primeur in 2006 en de Rotterdamse Schie volgde kort daarna.

In 2011 waren er zo weinig bewoners dat even het plan speelde om Vught te sluiten. Sinds de oorlog in Syrië loopt het aantal bewoners weer op.

Vught het grootst, ook extreem-rechtsen
Vught heeft in totaal 41 cellen (De Schie zeven). In Vught zijn er vijf afdelingen. In april waren er 25 bewoners in beide TA's. Zestien van hen zaten nog in afwachting van een proces, zes zaten tussen rechtszaak en hoger beroep in. Twee waren veroordeeld voor terrorisme. Eentje wachtte op uitzetting naar België.

Het zijn niet alleen jihadisten die binnen zitten. In oktober 2016 belandde een groep van vijf mannen in de cel omdat ze hadden geprobeerd in Enschede een moskee in brand te steken. Hun plaatsing leidde tot spanningen op de afdeling.

In de PI Vught wonen ongeveer 650 mensen. Er werken 950 mensen.

Omroep Brabant maakt momenteel reportages over de Penitentiaire Inrichting (PI) Vught.