Het seksueel misbruik in kloosters en kerken was lang publiek geheim. Veel mensen kenden wel iemand die vroeger misbruikt was door de pastoor of een frater. De kwestie kwam in 2010 volop in het nieuws na een reeks interviews me slachtoffers. Er kwam een onderzoekscommissie onder leiding van oud-minister Wim Deetman en een meldpunt.

In die bijna acht jaar hebben zich 3712 slachtoffers gemeld. Een deel van hen liet het bij een melding en wilde geen klaagschrift opstellen. Bij anderen was er te weinig bewijs of informatie. 334 klachten zijn geschikt. Uiteindelijk rolden er 941 zaken uit met een compensatie.

Tilburgse Fraters veel genoemd
De Fraters van Tilburg hebben in deze hele affaire de grootste schadeclaim betaald: 2.197.500 miljoen euro. In totaal 69 zaken. Dat is mede te verklaren omdat ze een van de grootste congregaties waren, actief in binnen en buitenland. Al in de beginfase van de misbruikaffaire was hun prominente rol bekend.

Daarna kwam de in Breda gevestigde Priesters van het Heilig Hart van Jezus. Die orde betaalde 1.853.750 euro in 41 zaken. 

Op de derde plaats in Brabant staat bisdom Den Bosch, het kerkelijk gebied met de meeste katholieken van ons land. Dat betaalde 1.727.462 miljoen euro. Hier ging het om 61 compensaties voor pastoors en ook een koster die hun handen niet thuis konden thuis houden. 

Naast deze uitkeringen heeft de kerk nog meer betaald, minstens enkele miljoenen, via schikkingen die niet openbaar zijn gemaakt. Ook het meldpunt zelf kostte miljoenen euro's. NRC Handelsblad becijfert dat de hele misbruikzaak de kerk 60 miljoen heeft gekost.

Jonge slachtoffers
In het rapport dat maandagmiddag aan de rooms-katholieke kerk is aangeboden staat een geanonimiseerd overzicht van alle afgeronde zaken. Daarbij zijn wel de leeftijden van de slachtoffers vermeld. Niet naar buiten gebracht is wanneer het speelde. Dat kan dus al in de jaren vijftig of zestig zijn geweest. Een greep uit de opvallende zaken:

• Bij de Fraters van Tilburg liep een geestelijke rond die een jongen van vijf misbruikte. Die jongen kreeg 100.000 euro. Een ander frater misbruikte een jongen van zeven. Het slachtoffer kreeg bijna 110.000 euro. Voor zover bekend is dit de hoogste uitkering van een in Brabant gevestigde orde. In een andere zaak was een jongen van elf slachtoffer. Schadevergoeding: ruim 100.000 euro.
• In bisdom Den Bosch heeft een koster iemand meerdere malen verkracht. Het slachtoffer kreeg ruim 76.000 euro schadevergoeding voor een 'langere periode van betasting van intieme delen'. In datzelfde bisdom was er een pastoor die een 10-jarige jongen meerdere malen verkrachtte. Het slachtoffer ontving 46.000 euro schadevergoeding. In een ander geval betastte een pastoor een meisje van veertien op intieme plekken. Zij kreeg ruim 106.000 euro. 
• Bij de broeders van Oudenbosch was er een broeder die een 12-jarige ernstig misbruikte. Schadevergoeding: bijna 106.000 euro. Ook was er een broeder-gymleraar die een 8-jarige misbruikte. Het slachtoffer kreeg bijna 52.000 euro. Een broeder misbruikte een 6-jarige en daarom moest de orde bijna 52.000 euro betalen. Van deze orde kregen 35 mensen een vergoeding.  
• Bij de priesters van het Heilig Hart van Jezus in Breda misbruikte een pater een 14-jarige jongen. Het slachtoffer kreeg 100.000 euro schadevergoeding. In drie andere gevallen met zesjarigen ging het ook om forse bedragen tussen 88.000 en 100.000 euro.
• Bij de broeders van Huijbergen ging een 'broeder klassehoofd' de fout in bij een 13-jarige: 60.000 euro schadevergoeding. In een ander geval was het misbruik door een broeder nog erger en langduriger: 104.000 euro. Hier kregen 24 mensen compensatie.

Meer kloosters met misbruikplegers en ook nonnen
Andere kloosterorganisaties die fors betaalden waren de Orde der Augustijnen in Eindhoven, De broeders van Onze Lieve Vrouwe van Lourdes, Broeders van Liefde Eindhoven. In Teteringen de Missionarissen van het Goddelijke Woord en Benedictijnen in Heeswijk-Dinther.

Het waren niet alleen mannen die misbruik pleegden. Bij de Zusters Franciscanessen van Oirschot zat een zuster die een meisje van twaalf ernstig misbruikte. Schadevergoeding: ruim 102.000 euro. In bisdom Den Bosch was er een zuster die een 12-jarig meisje verkrachtte. Schadevergoeding: dik 26.000 euro.

Meldpunt sluit en kritiek
Het meldpunt sluit op 1 januari 2018. Maar er zijn nog ongeveer zestig mensen die met een klacht hebben aangeklopt bij een kerkelijke instantie.

Er is intussen ook kritiek van het Vrouwenplatform Kerkelijk Kindermisbruik. Ze vinden het erg dat een deel van de klachten door gebrek aan bewijs niet is uitgezocht. Dat voelt als een gebrek aan erkenning, schrijven ze in een persbericht. Ze vrezen ook dat de mensen die de komende jaren nog willen klagen, in de kou komen te staan door sluiting van het Meldpunt.