Woensdagmiddag verscheen een nieuw boek met de titel 'De Wereld kwam naar Woensdrecht'. Het is geschreven door Tom Duurland die werkt voor het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH). Hij onderzocht de 'kruisrakettentijd'.

De vijand vernietigen vanuit de Brabantse bossen
Dat is ook de reden dat de lanceerinstallaties voor de raketten op aanhangers stonden die door zware dieseltrucks moesten worden voortgetrokken, desnoods door het zand. Ze konden uitwaaieren, ver weg van Woensdrecht opereren en lanceren.

"Tachtig kilometer ver van de basis als het moest", zegt voormalig luchtmachtofficier Lou Baltussen die op de basis werkte. Dan spreek je over plaatsen voorbij Tilburg. Exacte locaties zijn nooit bekend geworden, als ze al waren gepland.

Kernbom op Moskou
De raketten moesten een kernkop vervoeren van het type W84 (33 bij 86 centimeter groot) en konden heel ver komen, vult Tom Duurland aan. "Het bereik van de kruisvluchtwapens was maximaal 2500 kilometer. De afstand tussen Woensdrecht en Moskou is hemelsbreed 2231 kilometer, maar alleen onder de meest ideale omstandigheden. Bij sneeuw, regen of (tegen)wind ligt het gecompliceerder".

Hoe dat precies moest gaan weten nog maar weinig mensen. Doelwitten waren geheim, maar met een beetje fantasie kom je ver.

Gecamoufleerde bunkers
In het boek kom je wel meer te weten over het geheime hart van Woensdrecht :de atoombunkers die verscholen liggen in de bossen van de basis. Drie kolossale bunkers; shelters. In iedere shelter stonden vier trucks met ieder vier kruisraketten. De atoomkoppen zelf die op de raketten werden gemonteerd lagen in twee bunkers tussen de shelters in. De koppen zelf in twee aparte bunkers.

De shelters waren bijna 85 meter lang bij 50 meter breed en 11 meter hoog, hadden een imposant dak van bijna 5 meter dik gewapend beton, dat verborgen was onder een laag zand en gras. Tot op de dag van vandaag bestaat dit allemaal nog.

Bizar is ook een foldertje van het bedrijf dat de kruisraket maakte en presenteerde, alsof het een nieuw model auto was. Bijna surrealistisch.

Koude Oorlog was ijzig
Het boek schetst een dieptepunt van de Koude Oorlog waar Woensdrecht het (Nederlandse) epicentrum van was geworden. De spanningen waren begin jaren tachtig hoog opgelopen, mede omdat de Sovjet Unie (Rusland) een nieuw type raket presenteerde (de SS-20) . De sfeer verslechterde toen de Russen per ongeluk een Zuid-Koreaans passagiersvliegtuig neerschoten. President Reagan gooide olie op het vuur gooide door Rusland een 'evil empire' te noemen.

Vanwege die spanning en angst, besloot de Nederlandse regering te kiezen voor Woensdrecht als standplaats voor het NAVO-antwoord op de Russische dreiging: op 28 juni 1983 kwam het nieuws naar buiten. Woensdrecht was zeer geschikt voor stationering want bosrijk en dus geschikt voor camouflage en was ook dunbevolkt.

Bovendien was er veel steun voor de regeringspartijen CDA en VVD. Het bijzondere was dat de gemeenteraad meteen het Haagse besluit blokkeerde door het bestemmingsplan tegen te houden. Na de raadsverkiezingen een tijdje later kwam er een raad die wel akkoord ging.

Demonstraties, aanslagen en een spion
Vredesactivisten trokken massaal naar het dorp. Hun aanpak verschilde nogal. Van het vreedzame verzet van bijvoorbeeld de Franciscaanse vredeswacht die woonde in een caravan aan de Kooiweg. En de vele vredesactiekampen waar activisten permanent woonden en soms ontruimd werden en weer terugkeerden. Daar tegenover stonden activisten die bewakers bekogelden, hekken kapot knipten.

Er waren ook mensen in Bergen op Zoom en Breda bomaanslagen pleegden op bedrijven die op de basis werkten. Bovendien was de affaire met een buitenlandse infiltrant –Jim Gardiner- die ontspoorde en zwaar geweld wilde plegen maar op tijd werd weggestuurd. Kat-en-muis aan het hek, bewakers die op een gegeven moment uzi's kregen om eventueel te schieten op mensen die het hek stuk knipten.

Tien keer Hiroshima
De activisten hamerden op de idiote situatie de was ontstaan. Een kernraket kon wel tot 150 kiloton tnt vervoerden: pakweg tien keer zo veel als de Hiroshimabom. 'Liever een Rus in de keuken dan een raket in de tuin', was een veelgehoorde slogan.

Naast de technische en organisatorische kant is er ook veel aandacht voor de impact van de raketten op Woensdrecht en omgeving. Er werd volop gebouwd: 70 kantoren, kantines, sporthallen, magazijnen, barakken, garages en andere complexen verrezen op de basis. Er moesten ook 2500 Amerikanen worden gehuisvest. Tot in Etten Leur en op Tholen kwamen ze terecht. Roosendaal reserveerde zelfs 250 huizen in de nieuwbouwwijk Tolberg. Maar het bleek toch niet nodig allemaal.

Kernwapens de wereld uit
Vrij plots kwam de ontspanning tussen oost en west, Gorbatsjov en Reagan. Die tekenden op 8 december 1987 in Washington een akkoord voor afschaffing van middellange-afstandsraketten. Op diezelfde dag nog staakten de aannemers en de Amerikanen alle bouwactiviteiten op de basis en was deze wapenwedloop voorbij. Er kwam nooit een kruisraket op Brabantse bodem. Op 31 augustus 1988 streken ze de Amerikaanse vlag, ruim een jaar voor de val van de Berlijnse Muur.

Het interessante van het boek is dat het ook stelt dat de kruisrakettentijd er voor heeft gezorgd dat Woensdrecht is geworden wat het nu is. De slapende basis was afgestoft voor de plaatsing van kruisraketten. Dankzij de nieuwbouw maakte de basis een metamorfose door en werd het een actieve basis met pilotenopleidingen en onderhoudscentra en straks de F35. Maar Woensdrecht draagt wel nog steeds sporen van verfbommen en knipacties in het hekwerk van toen. Als je goed kijkt.