Met een begeleider zit hij deze donderdag in de gang van de rechtbank in Breda te wachten op de behandeling van zijn zaak. Dat hij al meer dan 25 jaar uit de maatschappij is verwijderd, wordt even kort duidelijk als het woord 'escape room' ter sprake komt. "Wat is dat?", vraagt Harry aan zijn begeleider die het uitlegt. 

Anoniem

Harry is een van de vele anonieme tbs'ers in ons land. Anoniem voor de buitenwereld dan. Omdat ze vaak heel lang geleden een misdrijf pleegden en toen in het nieuws kwamen. Maar deze mensen zijn wel bekend bij het OM en de rechtbank en soms ook nog de slachtoffers. Ze zitten al jaren in de justitiële molen.

In 1991 maakte Harry zich schuldig aan diefstallen in Schiedam. Op 28 juni 1992 deed hij iets ergers. In het centrum van Breda bedreigde hij een Oosterhoutse vrouw (43) in haar auto. Harry, die toen 36 was, dwong haar om samen naar het Mastbos te rijden. De vrouw werd in het bos verkracht en mishandeld. Harry liet haar gewond achter, pakte haar auto mee en vluchtte richting Rotterdam. Op de A16 bij 's Gravendeel kon de politie hem aan de kant zetten en arresteren.

De rechter veroordeelde hem tot enkele jaren gevangenisstraf. Daarna begon in 1996 zijn behandeling in de tbs-kliniek. En die is nog niet afgerond.

Kinderen en kleinkinderen

Harry is nu 62 en het gaat best goed, hij praat volop tegen de rechter. "Ik zit lekker in mijn vel. Tegenwoordig werk ik een paar uur in een buurthuis (in Zuid- Holland, red.) en daar doe ik kleine klusjes en schoonmaakwerk." Hij mag ook wel eens met verlof.

De rechtbank vraagt wat hij dan doet. "Met mijn kinderen en kleinkinderen wandelen." Ze zijn erg belangrijk voor hem, vertelt hij. Hij ziet ernaar uit om veel meer tijd met ze door te brengen. Verloren tijd in te halen zelfs.

De rechter beslist

Voor veel lang zittende tbs'ers geldt dat ze om de één of twee jaar in het openbaar voor een rechtbank moeten verschijnen. De rechtbank beoordeelt dan hoe het met de man of vrouw gaat, bijna altijd mannen trouwens.

De officier van justitie legt uit hoe het tegen iemand aan kijkt en wat de rapporten vertellen. Soms zijn er deskundigen bij die wat toelichten. De advocaat geeft zijn of haar visie. Is iemand stappen aan het maken of is er terugval in de behandeling? Op zulke zittingen wordt zelden nog gesproken over de misdrijven waarmee alles begon.

Drugs

Harry is op de goede weg maar het gaat met vallen en opstaan. Vorig jaar zat hij in een instelling in Rotterdam waar hij terugviel in de verslavingsproblematiek. Er was een incident met Ritalin. Harry erkent dat, maar vertelt dat hij nu op een betere plek zit. "Er worden wel dingen aangeboden, maar ik kan nee zeggen. Ik wil er wel uit wegblijven." Hij heeft daar ook therapie voor.

Alles draait op zo'n tussentijdse zitting om het rapport van de kliniek, van de behandelaars die hem vaak door-en-door kennen. Conclusie van dat rapport: er zijn nog steeds stoornissen bij Harry. Borderline en psychopathie. Hij neigt ook naar drugsgebruik: cocaïne, wiet en alcohol. Als de tbs-behandeling wegvalt, is de kans op herhaling 'matig tot hoog'.

Stappen maken

Het advies is dan ook: de controle op Harry heel langzaam verminderen, maar wel voorkomen dat zijn leven wordt ontregeld. De deskundige voegt daar aan toe: "Niet te snelle stappen maken."

Het OM wilde vooraf eigenlijk dat de tbs met de maximale twee jaar wordt verlengd. Maar officier van justitie Mirjam Warnaar hoort het verhaal aan en begint te twijfelen. "Wat is er het afgelopen jaar gebeurd? De voortgang, daar heb ik een beetje moeite mee", zegt ze.

Daarom zegt ze dat ze alles graag over een jaar al weer voorlegt, in plaats van over twee jaar. "We hebben een vinger aan de pols nodig." Maar een einde van de tbs is nog niet in zicht zegt ze. "Er is nog tijd nodig voor meneer."

Vader en opa zijn

Advocaat Evert van der Meer is het daarmee eens. Maar hij voegt er aan toe: "De vraag is alleen, in welk tempo?" Hij vindt het positief dat OM het over een jaar opnieuw wil voorleggen. Maar wil alvast wel een stapje verder gaan en dat de reclassering alvast uitzoekt wat het inhoudt als Harry terugkeert in de samenleving.

Harry vindt ook dat sneller kan. "Een jaar geleden zat ik hier ook. Toen werd gezegd: we moeten in een versneld traject komen. Maar dan was niks van te merken. Ik wil onderhand wel eens een vader zijn van mijn kinderen en opa van mijn kleinkinderen."

Incidenten met tbs'ers

Na afloop wil de advocaat nog wel wat kwijt over de stroperigheid waarmee alles volgens hem loopt. Hij wijt dat toch ook een beetje aan het politieke klimaat.

Incidenten met tbs'ers die ontsporen, breeduit in het nieuws, Kamervragen... Die incidenten beïnvloeden ook alle andere zaken die er niks mee te maken hebben en waarbij het wel goed gaat. Daardoor blijven er nogal wat mensen onnodig lang in de kliniek hangen, terwijl ze amper een risico vormen. "Bij mijn cliënt zijn de scherpe kantjes er na al die jaren wel af."

Mobieltje, Whatsapp

Over twee weken beslist de rechtbank in Breda over de toekomst van Harry. Die probeert zich intussen zo goed mogelijk voor te bereiden op terugkeer in de maatschappij, vertelt hij na de zitting. De wereld om hem heen is nogal veranderd in die kwart eeuw.

"Ik heb intussen al wel geleerd hoe een mobieltje werkt. WhatsApp nog niet, maar dat komt ook wel", zegt Harry optimistisch als hij wegloopt met zijn begeleider. Want hij moet op tijd weer binnen zijn in de kliniek, regels zijn regels.