Voor de passagiers van Ryanair vlucht FR 1108 naar Edinburgh waren het maandagavond spannende momenten. Een handgeschreven briefje met instructies over hoe je een bom moet maken, werd gevonden in een van de klaptafeltjes. Zo rond middernacht werden drie vluchten geannuleerd.

Ondertussen is het vliegtuig van Ryanair alsnog vertrokken en staan de andere twee vluchten gepland. Maar voor tal van reizigers vallen vakantieplannen misschien (deels) in het water. Waar heb je recht op als je in zo'n situatie terechtkomt? Vijf vragen en antwoorden die je kunnen helpen.

1. Help, ik heb vertraging met mijn vliegtuig. Waar heb ik recht op?
"Er is een Europese regeling van vertraging, die je in tal van situaties helpt", zegt luchtvaartdeskundige Joris Melkert. De regeling moet reizigers binnen de Europese Unie beschermen en ervoor zorgen dat vliegmaatschappijen niet zo maar lukraak later kunnen vertrekken. 

Als je een paar minuten vertraging hebt, is er niet zoveel mogelijk. Maar als je vlucht uren vertraagd is, heb je misschien recht op een vergoeding of zelfs de hele ticketprijs terug. De Consumentenbond heeft voorbeeldbrieven die je naar je vliegmaatschappij kunt sturen. 

2. Help, mijn vlucht is geannuleerd. Wat kan ik doen?
De Europese regeling die hierboven al werd beschreven, geldt ook voor annulering. Dus als je vlucht niet gaat, krijg je misschien geld terug. Het Europees Consumenten Centrum heeft hier meer informatie over. De Consumentenbond heeft voor deze situatie een aantal voorbeeldbrieven klaar die je kunnen helpen.

"Maar die Europese regeling heeft wel een overmachtclausule", zegt luchtvaardeskundige Joris. "Dus als het heel hard dondert en bliksemt, is dat de vliegmaatschappij misschien niet aan te rekenen." Er zijn dus situaties denkbaar dat je toch geen geld terugkrijgt. Meer informatie staat hieronder.

3. Krijg ik altijd een vergoeding van mijn vliegmaatschappij?
"Het is echt afhankelijk van de situatie", legt Martijn van het Europees Consumenten Centrum Nederland uit. "In geval van overmacht dan hoeven de vliegmaatschappijen namelijk geen compensatie te betalen."

Grofweg hoeft een vliegmaatschappij in vier gevallen niets te vergoeden en is er sprake van overmacht: Bij slecht weer (bijvoorbeeld storm, onweer of zware regen), bij stakingen (bijvoorbeeld de luchtverkeersleiding of het douanepersoneel), bij terrorisme of bij medische noodgevallen. 

4. Hoe weet ik of er sprake is van overmacht of toch niet?
Als je vliegmaatschappij er niks aan kan doen dat je vlucht vertraagd is of niet vliegt, dan is er meestal sprake van overmacht. Maar let op, soms is de grens erg vaag. 

Als het vliegtuig bijvoorbeeld kapot gaat, is dit wel aan te rekenen bij de vliegmaatschappij en krijg je bij vertraging of annulering dus een vergoeding. Hetzelfde geldt voor stakingen van het eigen personeel of als een crewlid opeens ziek wordt. De Consumentenbond heeft een calculator om te bepalen of je een vergoeding krijgt.

5. Er is sprake van overmacht. Hoeft de vliegmaatschappij dan niets meer voor mij te doen?
Stel dat je net zoals de passagiers in Eindhoven te maken krijgt met een bommelding, dan is natuurlijk het allerbelangrijkste dat je jezelf eerst in veiligheid brengt. Maar als dat is gebeurd, heb je dan nog ergens recht op? 

Je krijgt in ieder geval geen vergoeding. Waarschijnlijk is er namelijk sprake van overmacht (terrorisme). Maar dat wil niet zeggen dat je zo maar gestrand op het vliegveld achterblijft. Volgens de Europese regels moet een vliegmaatschappij nog altijd voor vervangend vervoer zorgen.