Nooit eerder was er onderzoek naar dit fenomeen. Toine Spapens van de universiteit in Tilburg en Bureau Bruinsma doken sinds 2016 in dit verschijnsel van de 'knuffelcrimineel' die goede dingen doet voor de samenleving. Ze deden navraag bij een willekeurige groep Nederlandse gemeenten en merkten dat minstens een-op-de-drie voorbeelden van dubieuze weldoeners kent in eigen dorp en stad. 

Brabantse gevallen
Brabant en Gelderland kwamen met de meeste voorbeelden. In Brabant meldden 15 gemeenten (van de 66) dat ze voorbeelden hadden van criminele weldoeners.  Dat is 23 procent. Wie ze zijn zijn en waar ze in actief zijn is niet bekend gemaakt. 

De onderzoekers beschrijven in hun rapport de gevallen anoniem. Ze merkten dat het onderwerp gevoelig ligt. Er lopen ook onderzoeken. Er worden wel voorbeelden genoemd van mensen die al volop in de media kwamen. 

Sinterklaas
Uit het landelijk beeld komt naar voren dat er vooral criminele weldoeners zijn in sportverenigingen, zoals in het voetbal, handbal, ijshockey en de vechtsport. Dat is de grootste groep (19 gevallen in totaal). Op de tweede plek (13 gevallen) zijn het criminelen die actief zijn in goede doelenstichtingen. 

Hierbij wordt het voorbeeld genoemd van Bredanaar John Jansen, die vroeger deel zou hebben uitgemaakt van de beruchte Juliëtbende en nu kwetsbare jongeren een bestaan helpt op te bouwen met het verkopen van tweedehands spulletjes. Dat doet hij met de 2,5 miljoen euro die hij in 2010 won in de Staatsloterij. In het rapport staat dat de recherche uitzocht of dat geen witwas-truc was, maar dat er geen enkel bewijs is dat hij van iemand dat lot over kocht. 

Psychiater Jos en wijkkoning Corin
En de derde variant bestaat uit mensen die evenementen organiseren (8 gevallen). Er is ook een klein aantal voorbeelden van 'verkeerde' mensen in de zorg. Daarbij wordt het voorbeeld genoemd van de Helmondse psychiater Jos G. die veroordeeld is voor pgb-fraude. 

En dan is er nog de 'wijkvariant', zoals de Tilburger Corin D. Hij domineerde met zijn familie het sociale leven in de wijk Broekhoven en zorgde zelfs voor bescherming als No Surrender-captain. Deze 'wijkkoning' Corin is onlangs opnieuw veroordeeld voor drugsactiviteiten in de grote Trefpuntzaak, was maandenlang voortvluchtig.  

Wat de onderzoekers ook opviel is dat er weldoeners meerdere doelen sponsoren, zoals bijvoorbeeld darts en tennis en bijvoorbeeld de carnavalsvereniging. Die variant is er ook. 

Risico's van ondermijning
De onderzoekers schrijven in hun rapport dat criminelen niet altijd strategisch bezig zijn. Ze zitten simpelweg bij een sportclub omdat ze daar als kind ook speelden. Maar duidelijk is wel dat criminelen stichtingen en goede doelen gebruiken als dekmantel en ook om loyaliteit en zwijgzaamheid van de buurt te bevorderen. 

Het ondermijnende zit hem volgens de onderzoekers niet zo zeer in het sponsoren van een reclamebord op een voetbalveld, hoewel het ook de reputatie kan schaden. Maar het zit vaker in andere zaken zoals het injecteren van de club met veel geld en zo aan competitievervalsing doen.  Risico is daarbij dat de crimineel geaccepteerd wordt, dat hij kwetsbare mensen aantrekt en werft voor zijn werk in de onderwereld. Riskant punt is volgens de onderzoekers ook dat weldoeners korte lijntjes kunnen krijgen met lokale politiek. Een burgemeester moet goed nadenken bij welke knuffelcrimineel hij een lintje komt doorknippen of een evenement komt openen, is de waarschuwing.