Jan Zwartendijk was in 1939, toen de oorlog uitbrak, directeur van de vestiging van Philips in Litouwen. Toen de Nederlandse consul uit zijn ambt werd gezet, werd Zwartendijk zijn opvolger. In die positie kon hij Joden helpen door met valse documenten een visum te verstrekken. 

'Slimme manier'
Jan Brokken schreef een boek over de reddingsoperatie van Zwartendijk. “Hij deed het op een hele slimme manier. Het was een heel samenspel met de Japanse consul. Zwartendijk gaf visa af voor Curaçao. Daarna konden de Joden met de Transsiberië Express door Rusland naar Vladivostok reizen om daar de boot naar Japen nemen. Zo hebben beide consuls samen duizenden mensen het leven gered.”

Ondanks zijn heldendaad hebben veel mensen nog nooit gehoord van Jan Zwartendijk. Zelfs zijn zoon Rob Zwartendijk (79) kwam er pas achter toen hij 30 was. “Ik heb het nooit geweten. Als iemand er naar vroeg deed mijn vader het altijd af met: 'Ik gedaan wat iedereen zou doen.' En verder praatten we er niet over.” Dat had er ook te maken met dat Zwartendijk vanuit Litouwen terugkwam in bezet Nederland en dus niet aan de grote klok wilde hangen dat hij zoveel Joden het leven had gered. 

VIDEO: Jan Brokken vertelt waarom we wel Schindler’s List kennen en niet het verhaal van Jan Zwartendijk.

Ook Arlette Stuip (66) had tot een half jaar geleden nog nooit van Zwartendijk gehoord. Toch was haar opa Abram Liwer een van de mensen die door hem werden gered. “Mijn familie heeft er bijna nooit over gesproken. Maar zes maanden geleden heb ik een film gezien, ondertussen heb ik veel research gedaan en ben ik bezig met een boek. Hij speelt nu een belangrijke rol in mijn leven. Want de mensen die niet weg konden, zijn vermoord. Zonder Jan Zwartendijk was ik er waarschijnlijk nooit geweest.”

VIDEO: Arlette Stuip (66) had zes maanden geleden nog nooit van Zwartendijk gehoord.

De tentoonstelling is te zien in het Phillips Museum in Eindhoven van 18 september tot 18 januari. 

VIDEO: Conservator Sergio Derks laat alvast het pronkstuk van de tentoonstelling zien.