Bart Meulemans weet weinig meer van hoe hij ziek werd. Alleen dat hij na een val geopereerd moest worden aan zijn 'rikketik'. Eén ding is wel duidelijk, de dementie sloeg snel en genadeloos toe bij de 65-jarige. Nu woont hij op de gesloten afdeling van zorginstelling Vitalis in Eindhoven. 

Meulemans gaat iedere week naar muziektherapeut Evelien Mescher. Ze zingen samen liedjes, waarbij de zestiger zelf de hoogste toon voert. Ook luisteren ze naar muziek. Het helpt tegen zijn onrust en voorkomt dat hij kalmerende medicijnen moet nemen. 

Zweverig?
Mescher werkt veel met dementiepatiënten als Meulemans. Haar therapie is speels, maar er zit een duidelijk behandelplan achter, benadrukt ze. "We beginnen altijd met een intake. Daarbij kijken we hoe we muziek kunnen inzetten om mensen te helpen. Het kan zijn dat we liedjes zingen, dat doe ik vaak op de gesloten afdeling. Maar ook muziek spelen, alleen luisteren. Wat werkt."

LEES OOK: Joke's dementerende moeder zong tot op haar sterfbed: ‘Je zag haar gezicht helemaal ontspannen'

Ze wordt nog wel eens scheef aangekeken als ze vertelt over haar werk. "Ik merk dat mensen vaak niet weten wat het is, of het niet serieus nemen." Want liedjes zingen of piano spelen met patiënten, dat is heel leuk als tijdverdrijf, maar een serieuze vorm van therapie?

Toch is er een groeiend aantal prominente wetenschappers dat muziektherapie serieus neemt. Uit onderzoek blijkt dat muziek een aanwijsbaar effect heeft op de hersenen, een effect dat verder gaat dan het gevoel dat je krijgt bij 'een lekker nummertje'. Mescher: "Muziek zit in heel veel verschillende delen van ons brein. Wat je ziet bij een ziekte als dementie, is dat muziek ervoor kan zorgen dat delen die zijn uitgevallen weer verbinding maken." 

Bekijk de video en lees daarna verder.

Uniek
Het is de reden dat Meschers' werkgever steeds serieuzer is gaan inzetten op de therapie. Specialist Ouderenzorg bij Vitalis, Esther Warmerdam, verwijst wekelijks patiënten zoals meneer Meulemans naar de muziektherapeut. "We zijn daar vrij uniek in. Als ik aan collega's van andere instellingen vertel dat we vier muziektherapeuten hebben, dan krijg ik vaak de blik: zoveel? Maar ik denk juist: we hebben er te weinig." 

Volgens Warmerdam is het een gemis dat veel zorginstellingen de therapievorm niet serieus nemen. "In de ouderenzorg is op dit moment heel veel aandacht voor het verminderen van pillen en vrijheidsbeperkende maatregelen. Muziektherapie is een van de manieren om daar serieus werk van te maken."

LEES OOK: Muzikanten aller landen verenigt u en gaat spelen in het verzorgingshuis: 'Het is zo dankbaar'

Niet vergoed
Warmerdam denkt dat de scepsis rond muziektherapie vooral te maken heeft met voorzichtigheid. "Je kunt als zorginstelling je geld maar één keer uitgeven. Dan wordt er vaak voor gekozen om geen risico's te nemen." Zij twijfelt niet aan het professionele belang van haar muzikale collega's. "De muziektherapeut is gelijk aan de logopedist of de fysiotherapeut."

Mescher merkt dat de relatieve onbekendheid van haar vakgebied voor duidelijke drempels zorgt. "Muziektherapie wordt niet altijd vergoed door verzekeraars. Dat is een probleem." Bij meneer Meulemans lijkt de therapie in ieder geval aan te slaan. Na een half uur fanatiek te hebben gezongen, loopt hij met een grote glimlach de kamer uit. 

Volksziekte nummer één
Dementie is een verzamelnaam van ziektes waarbij de hersens worden aangetast. Vaak met (ernstig) geheugenverlies en persoonlijkheidsverandering als gevolg. Mensen die dementie hebben leven gemiddeld nog acht jaar met de ziekte. 

Op 15 november gaat de Nederlandse documentaire Miracles of Music over muziektherapie in première.