Het werd een mini-conferentie met een Brabants tintje. Drie Kamerleden uit Brabant, een Brabantse burgemeester. En de Tilburgse hoogleraar die er alles van weet: Pieter Tops. Hij kan het kernprobleem wel samenvatten. “Dat zijn de enorme sommen geld die erin omgaan. De aantrekkingskracht is groot. Mensen die in de problemen zijn gekomen denken dat de criminaliteit ze eruit kan halen en ze rijkdom en prestige geven”.  

 
Zwart geld in gebouwen
De ondermijning in Brabant lijkt grenzeloos. Maar volgens hoogleraar economie Brigitte Unger van de Universiteit Utrecht is dat niet zo. Volgens Unger zie je de meeste criminele investeringen in onroerend goed in Noord-Holland, Zuid-Holland, Flevoland en Utrecht. Brabant komt pas een vijfde plaats.  

En grootschalige corrupte en omgekochte politici?  “Ik denk dat we hier nog niet zo ver zijn”, zei Unger. “Nederland is een van de minst corrupte landen ter wereld!”   

Coffeeshops in Breda
Maar er is natuurlijk wel wat aan de hand, daar is iedereen het over eens. “Als ik acht vergunningen geef aan coffeeshops, weet ik dat die alleen kunnen draaien met georganiseerde criminaliteit. Dat moet echt stoppen”, zei burgemeester Paul Depla van Breda, die aangaf dat hij graag wil meedoen aan de wietproef die er aan zit te komen. 

Depla noemde ook als voorbeeld het proces Klaas Otto. Volgens de burgemeester zie je daarbij dat je aan de ene kant iemand bestraft, zoals vorige week gebeurde en aan de andere kant misdaadwinst gaat afpakken, zoals gepland is bij Otto. 

Raadsel van de omvang
Er speelt veel in de onderwereld maar hoe groot het probleem van ondermijning is dat weet eigenlijk niemand.  PvdA-Kamerlid Attje Kuijken vroeg zich dat hardop af. “We weten dat niet echt goed. Toch zie ik in mijn eigen stad [Breda] dat er van alles gebeurt." Tops beaamde dat. “Er is onvoldoende recherchecapaciteit. Rechercheer eens een keer naar waar dat drugslab vandaan komt, hoe het precies zit. Dat gebeurt nu niet.“  

Stadsgenoot en collega-Kamerlid Michiel van Nispen (SP) vroeg aan hoogleraar Tops of er zicht is op witwasstromen. Tops vertelde dat de criminele geldstromen vaag zijn. “We weten het gewoon niet. We hebben uitgezocht dat er in Nederland 900 miljoen wordt verdiend aan pillen en speed en totaal 19 miljard in de wereld. Wie dat opstrijkt en waar dat gebeurt, daar weten we te weinig van af".    

“Kijk, we weten allemaal dat sluiting van kwekerijen op zolder niet de grote criminaliteit oplost. Toch blijft het noodzakelijk."

Tips van Tops
Volgens Tops wordt er veel gedaan maar is dat niet altijd succesvol.  Tops ziet dat er lokaal te weinig slagkracht is bij de gemeenten om ondermijning aan te pakken en daarom moet ook de landelijke overheid meedoen. De hoogleraar vindt dat we ons vier dingen moeten realiseren: 

• er moet versterking komen bij politie, justitie en rechtbank, 
• de pakkans moet vergroot omdat het deels een sociaal probleem is, 
• de internationale dimensie moeten we onder ogen zien 
• en ook drugsgebruik moet aangepakt worden. 

“Ik heb een wijk in Tilburg [Vogeltjesbuurt/Broekhoven-Zuid] goed bestudeerd en daar zijn de kwekerijen verdwenen. En daar is de buurt erg tevreden over”, zei de hoogleraar.  

Vraagtekens bij het effect
Paul Depla vraagt zich wel eens af wat het effect is van huisuitzettingen van mensen die bijvoorbeeld een wietplantage hadden. “Hou ik die mensen wel in het zicht? Zou ik die mensen die hun huis uit moeten, niet nog meer in het systeem duwen van de criminele industrie?”  

Oud-burgemeester Han Polman van Bergen op Zoom (nu commissaris van de Koning in Zeeland) vertelde waar hij zoal tegenaan loopt. “Wij doen wel eens zaken met rechtsorganen waar stromannen aan verbonden zijn", zei Polman. 

Kamerleden willen weten hoe het zit
CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg uit Rosmalen zegt dat de Kamercommissie werkt aan vernieuwde wetgeving. Zo is er een Ondermijningswet in de maak. In de hoop er meer greep op te krijgen, op de georganiseerde misdaad oftewel de ondermijning. Ook in Brabant.