Normaal is het bijna drieduizend jaar oude zwaard een pronkstuk in het oudheidkundig museum in Leiden. Zwaard en urn behoren tot de opvallendste en meest waardevolle stukken uit het Vorstengraf van Oss, de grootste grafheuvel van Nederland die in 1933 werd ontdekt. Nu zijn ze weer even ‘thuis’ en tonen ze ons het internationale belang van het Osse archeologische erfgoed.

Unieke vondst
In 1933 werd in Oss (bij het huidige knooppunt Paalgraven) een stuk heide ontgonnen voor de aanleg van een woonwagenkamp. In een lage heuvel troffen arbeiders een in elkaar gedeukte bronzen wijnemmer aan.

Gelukkig was stadsarchivaris Jan Cunen snel ter plekke en kon de ontginning tijdelijk worden gestopt. Zo kon de toenmalige conservator van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, de heer Bursch, een kort onderzoek instellen. De vondst werd overgebracht naar Leiden en daar op de voor die tijd beste wijze gerestaureerd.

Botresten
Tijdens de restauratie bleek dat het wijnvat als urn was gebruikt: er zaten botresten van een gecremeerd persoon in. Maar ook een rondgebogen zwaard, hout, resten van kleding en allerlei roestklompen. In de roestklompen konden metalen ringen, messen, paardenbitten en een slijpsteen herkend worden.

De meest opvallende vondst was het rijk bewerkte ruiterzwaard, afkomstig uit Zuid-Duitsland of Oostenrijk. Gemaakt van ijzer met een houten greep die ingelegd was met goud. Het zwaard was ritueel gebogen, zodat het in de urn paste.

Iconen van Oss
Het ruiterzwaard en de urn verwijzen naar de rijke geschiedenis van Oss. Deze uitzonderlijke grafvondsten spreken tegenwoordig nog altijd tot onze verbeelding. Ze appelleren aan het Verhaal van Oss en zijn inwoners.

Voor het volwassen publiek zijn het rondgebogen zwaard en de bronzen emmer een feest van herkenning. Museum Jan Cunen wil echter een nieuwe generatie vertellen over dit bijzondere erfgoed. Voor slechts twee weken keren het originele Vorstengrafzwaard en de daarbij horende urn nu terug in Oss. Op de nieuwe rotonde markeren deze iconen echter voortaan de entree naar de stad en vormen zo een blijvende herinnering aan ons unieke verleden.

Grafheuvel voor uitzonderlijk persoon
Met een doorsnede van 53 meter vormt het Vorstengraf in Oss de grootste grafheuvel van Nederland. In de 7e eeuw voor Christus, de vroege ijzertijd, werd er een belangrijk leider begraven. In de tijd dat het grafmonument werd ontdekt, in 1933, wist men niet beter dan dat het om het graf van een vorst ging. Door de enorme afmeting van de heuvel en de rijkdom van de voorwerpen die er werden gevonden, werd het graf ´Vorstengraf´ genoemd. Een dergelijke vondst is een zeldzaamheid in ons land.

Tot 20 januari kan iedereen het originele Vorstenzwaard bekijken.