Echte tonderzwam
Op de foto van Noud de Greef zie je een stevige, grote grijze boomzwam. Dit is de echte tonderzwam en die is zowel parasiet als saprofyt. De zwam is van groot belang voor de voortplanting van veel insectensoorten. Vooral kevers - waaronder een aantal zeldzame - en sluipwespen leggen hun eitjes in het vruchtlichaam. De larven, die uit de eitjes komen, doen zich vervolgens te goed aan het zwamvlees. De naam echte tonderzwam is gebaseerd op het feit dat het zwamvlees in het verleden werd gebruikt voor het vervaardigen van tondel of tonder. Deze laatste naam tonder werd vooral in de zeventiende eeuw gebruikt. Later werd de naam tondel gebruikt, terwijl de zwam gewoon echte tonderzwam bleef heten. Tonder of tondel is een reepje vruchtvlees van de echte tonderzwam. Dit is licht ontvlambaar materiaal en dus konden mensen dit gebruiken voor het laten smeulen van vuur.

Witte merel
Op de ietwat wazige foto van Niels van de Beten zie je een hele witte vogel. Niels denkt dat dit een witte merel is en dit klopt. Helaas kunnen we de kop niet goed zien, want dan zouden we precies kunnen zeggen of de merel wit is vanwege leucisme of albinisme. Bij albinisme zijn de ogen rood zijn. Een witte merel met leucisme heeft een normale kleur ogen, snavels en poten. Leucisme is een pigmentafwijking. Dit duidt meestal op een slechte conditie van de vogel tijdens de veergroei of een te eenzijdig voedingspatroon. Bij albinisme is sprake van een aangeboren gebrek aan het pigment melanine. Daardoor ontstaan de witte veren. De huid van de albino-merels is erg gevoelig voor zonnestralen en verbrandt snel. Hun sterftecijfer ligt hoog, terwijl merels met leucisme goed overleven, omdat zij zeer agressief zijn.

Judasoren
Op de foto die Annemarie me mailde, zie je een paar bruine zwammen op een stam. Bij de bovenste kun door de lichtval een beetje heen kijken. Zou je onder zo’n zwam staan en richting de zon kijken, dan zie je lijntjes lopen. De zwammen doet denken aan oren, vandaar de naam judasoren. Deze boomzwammen zijn parasiet en ook saprofyt. In onze streken komen deze boomzwammen vooral voor op de vlier, maar in streken met een kalkhoudende bodem zie je ze ook op de notenboom, wilg en beuk. Als je ooit gaat wokken, dan kun je in de bakjes met groenten deze judasoren ook tegenkomen, maar dan worden ze boomzwammen genoemd of zwarte zwammen. De naam heeft deze zwam te danken aan het bijbelverhaal dat Judas zich wilde ophangen nadat hij Jezus had verraden. Bij een treurwilg mislukte dit. Daarna probeerde hij dit bij een tweede boom. Dit was een vlier. Helaas was Judas geen boomkenner, want hij wist niet dat vlierbomen stramme, holle takken hebben. Toen hij dus met het touw om de nek sprong, knapte die al snel af waardoor Judas hardhandig uit de vlier viel. Door zijn val zou hij zijn oor geschuurd hebben over de bast van de vlier.

Vink
Het viel Herman Schellekens op dat er in de Kampina honderden vinken te zien zijn. Dat klopt, maar bij die grote groepen zitten ook heel veel kepen. Zelf had ik er ook al veel gezien, maar dit jaar zijn het er extra veel. Zoveel zelfs dat Vogelbescherming Nederland en een persbericht verstuurd heeft met de titel 'Duizenden kepen onder de beuken'. De keep is een van onze fraaiste wintergasten. Kepen zijn momenteel op trek en vliegen vanuit Scandinavië met miljoenen uit over Europa. Ook in Nederland zijn deze noordelijke neven van de vink nu massaal te zien. Kepen en vinken zijn even groot, maar er is een verschil. De kepen hebben een witte buik, een oranje borst en oranje vleugeldekveren. Als ze opvliegen, is de witte stuit heel erg zichtbaar. Zie de foto’s. Er zijn zoveel vinken en kepen te vinden onder de beuken vanwege de vele beukennootjes. Dit komt omdat het een goed mastjaar was en bijna niemand raapt tegenwoordig nog beukennootjes.

Buizerd
De buizerd is verreweg de meest opvallende roofvogel van Nederland. Je ziet buizerds vaak in het open land, zittend op een paal of schroevend op de thermiek. Het verenpak van buizerds is erg gevarieerd qua kleur en tekening, van donkerbruin tot bijna wit. De buizerd heeft zich de laatste decennia sterk uitgebreid en broedt ook in de lage delen van Nederland. Kees Vanger maakte onderstaande video over de buizerd.
[YouTube:https://youtu.be/w1S7kuw0wUs]

Voorlente plotsklaps in ijskast; appels in de winter en dode wespen
Tien dagen geleden lag de natuur nog een maand voor op schema en kregen we zeer bijzondere natuurwaarnemingen binnen. Zo werden er winterappels gesignaleerd. Door de onverwachte weersomslag staat die ontwikkeling nu nagenoeg stil. Te vroeg geactiveerde insecten zoals wespenkoninginnen en planten zullen in winterstand moeten anders overleven ze de barre omstandigheden niet.

Nationale Tuinvogeltelling

Het is weer tijd voor de nationale tuinvogeltelling. Tel ook vandaag een halfuur de vogels in je tuin of op je balkon. Vliegen de vogels alleen maar over je tuin? Die tellen niet mee. Tel de waarnemingen niet bij elkaar op, want dan loop je het risico dezelfde vogel dubbel te tellen. Geef alleen het hoogste aantal door van een soort die je tegelijk hebt gezien. Dus: zie je in je tel-halfuur drie koolmezen tegelijk en korte tijd later vijf koolmezen? Dan geef je door: vijf koolmezen. Zitten er veel vogels tegelijk op de voederplank of silo? Maak een foto met je smartphone of fototoestel en je kan na uw halfuur tellen rustig controleren hoeveel vogels je zag. Je kan je telling doorgeven via de app Tuinvogels of via de website. Vanaf vrijdagochtend halfnegen staat het telformulier voor je klaar. Het wijst zich vanzelf!

Leuk om te weten:

- Nieuw dit jaar: je kan een foto meesturen met je telling. Of laat via Twitter weten wat er in je tuin gebeurt met de hashtag tuinvogeltelling.

- ’s Morgens vroeg zijn vogels het meest actief en valt er dus het meest te tellen.

- Je hoeft geen onderscheid te maken tussen vrouwtjes- en mannetjesvogels.

- De Vogelbescherming helpt bij het herkennen van tuinvogels. Lees hier alle herkenningstips Op de pagina Tuinvogels vind je ook een overzicht met de 25 meest voorkomende tuinvogels. Of download de app Tuinvogels van de Vogelbescherming voor een uitgebreid overzicht.

- Voor zogenoemde balkontellers gelden dezelfde regels wat betreft tijdsduur (dertig minuten), aantallen en overvliegers. Er zijn geen exacte regels tot waar je mag tellen vanaf je balkon, omdat ieder balkon anders is. Maak zelf een realistische inschatting van je 'telgrens' en overleg eventueel met je buren om dubbeltellingen te voorkomen.

- Wilt je de telling eerst op papier noteren? Download dan deze handige tellijst en print die

- Er is veel gratis lesmateriaal beschikbaar voor scholen, kinderboerderijen, kinderdagverblijven, enzovoorts.

- Er is nog veel meer leuke informatie te vinden op Tuinvogeltelling.nl. 

Natuurtip
Zondag 3 februari wordt er een excursie georganiseerd  naar het Kleine Meer. Deze duurt van tien uur 's ochtends tot halfeen 's middags. Het Kleine Meer bevindt zich aan de Nederlandse kant van de Kalmthoutse heide. De wandeling voert langs het Kleine Meer en het terrein tussen Groote en Kleine Meer waar enkele jaren geleden een groot bosgebied werd gekapt. Ook wordt het nabijgelegen Zwaluwmoer bezocht. Tijdens de wandeling wordt ingegaan op de vraag hoe het komt dat de Groote en Kleine Meer de laatste jaren zo weinig water bevatten en welke gevolgen dat heeft voor flora en fauna. 

De gids vertelt over de geschiedenis van het gebied, de maatregelen die genomen moesten worden en over hoeveel energie dit kostte en nog steeds kost om de beoogde doelen te bereiken. En natuurlijk geeft hij uitleg over de ontwikkeling van de bijzondere flora en fauna in het gebied. 

De wandeling start op de parkeerplaats bij de beheerschuur van Natuurmonumenten aan de Abdijlaan 43a in Ossendrecht. Stevige schoenen zijn een aanrader. Een verrekijker verhoogt de natuurbeleving.