Oss is nog altijd het 'Chicago aan de Maas': ‘Ingebed in de cultuur’
De afgelopen drie maanden is het bepaald niet veilig te noemen in Oss. Autobranden, schiet- en steekpartijen, een ontvoering en een bom voor de deur. Het lijkt geen toeval meer te zijn. De politie benadrukt dat er weinig verbanden zijn tussen de zaken, hoewel ze wel erkent dat het op crimineel vlak behoorlijk druk is in Oss.
Rooijackers neemt geen blad voor de mond. “Elke bestuurder die dat beeld van ‘Chicago aan de Maas’ wegwuift, kijkt weg van de realiteit. Zoals heel veel bestuurders in Brabant al meer dan een generatie lang wegkijken van drugscriminaliteit.”
‘Je lost je zaakjes zelf op’
Volgens de historicus zijn het familiestructuren die een belangrijke rol spelen in hoe men in Oss omgaat met problemen. “Veel families hebben een gezond wantrouwen in de overheid. Je gaat daar niet klikken als er iets gebeurd is. Dat los je zelf op. Die instelling zit er al generaties in. Dat is ingebed in de cultuur. Het is een culturele code.”
Problemen die spelen hebben niet alleen te maken met vermogensdelicten maar ook met geweldsdelicten. “Dat zie ik met verbazing aan. Het is een proces dat al langer bezig is en dat zich onttrekt aan ons oog en dat van justitie. Wij zien alleen het eindstadium: intimidatie en afrekenen. Vooral burgers hebben daar heel veel last van.”
‘Sociale spanningen’
'Chicago aan de Maas' in Oss verwijst eigenlijk naar de periode van de Bende van Oss van 1888 tot aan 1934. Toen werden 29 moorden en tientallen roofovervallen gepleegd en vonden honderden brandstichtingen op bestelling plaats. “In die periode was er een grote afhankelijkheid van de industrie en van familie. Ook de rol van de kerk en de gemeente, die die afhankelijkheid faciliteerden, was groot. Er waren grote sociale tegenstellingen die samenkwamen.”
Anno 2019 is de basis van die structuren er nog steeds. “Je ziet dat het wantrouwen tegen de overheid en het gezag nog heel sterk leeft. Er is zeker sprake van continuïteit, van iets dat van de ene generatie doorgeeft aan de volgende, maar dat is niet uniek voor Oss”
‘Kun je niet omheen’
In Oss lijkt het echter wel erger te zijn dat in de rest van het land. “Dat heeft te maken met de beeldvorming. Door te kijken naar de structuur van de samenleving daar, kun je dat verklaren.
Daardoor kan het geweld gemakkelijk escaleren. Dat heeft te maken met specifieke lokale omstandigheden waar je niet omheen kunt.”
Chigago aan de Maas een wat 'woeste' typering
Burgemeester van Oss, Wobine Buijs reageert: "Oss heeft het altijd zelf voor elkaar moeten zien te krijgen. Dus de gemeenschap heeft wel zoiets van: we redden het zelf wel. En dat heeft twee kanten: de ene kant is die van 'we lossen het zelf wel op, daar hebben we de overheid niet bij nodig' en de andere kant is dat er een heel sterk verenigingsleven is. Wat goed is voor de sociale structuur.
Dus 'Chicago aan de Maas' vind ik wat zwaar en woest. Ik ben blij dat we als gemeente verantwoordelijk zijn geworden voor de zorg en daardoor meer zicht hebben op de gezinnen. En kunnen kijken hoe we kinderen uit de criminaliteit kunnen houden. Dat geeft ons handvatten."