Ook voert promovendus Mohammad Nazar Soroush gesprekken op, die hij nooit gevoerd kan hebben. De universiteit geeft de onderzoeker en zijn twee begeleiders een veeg uit de pan, maar het onderzoek wordt niet teruggetrokken en ook mag Soroush zijn doctorstitel houden. 

De hoogleraar die Soroush begeleidde mag echter geen promoties meer begeleiden en de co-promotor krijgt een berisping.  Een training wetenschappelijke integriteit is voortaan verplicht voor promovendi. De universiteit kwam in actie na klachten van drie verschillende partijen. Een speciale onderzoekscommissie deed daarna onderzoek naar het proefschrift.

Salafisme
Soroush promoveerde in september 2018 met een onderzoek naar de leefwereld van jonge salafisten in Nederland. Voor zijn onderzoek deed hij onder meer drie jaar lang undercover-onderzoek. In het proefschrift waar hij veel persaandacht voor zocht, schetst hij een beangstigend beeld van de salafistische gemeenschap in Nederland.  

Hoogleraar eerder in opspraak
De hoogleraar die hem begeleidde was Ruben Gowricharn, die eerder betrokken was bij de zaak rondom de promotiefabriek van Tilburg University. Hij heeft een eigen bedrijf (De Promotiekamer) waaraan buitenpromovendi zoals Soroush duizenden euro’s per jaar betalen voor hun begeleiding. Gowricharn ontving daarnaast van de universiteit 35.000 euro euro per geslaagde promotie. 

Het is een unicum in wetenschappelijke wereld dat het promotierecht van een hoogleraar wordt ingetrokken. Op de vraag of de universiteit extra hard optreedt omdat Gowricharn eerder negatief in het nieuws kwam zegt de universiteit, dat het specifiek om het salafismeonderzoek gaat. "Het gaat om een op zichzelf staand geval." 

Nepbezoeken
Een van de klagers over het proefschrift was het Islamitisch Centrum Imam Malik uit Leiden. Volgens het ICIM klopte informatie uit het logboek dat bij het proefschrift hoort niet. Het was niet controleerbaar of de onderzoeker het ICIM echt bezocht had. Ook had het centrum problemen met de undercovermethode, die alleen in uitzonderlijke gevallen toelaatbaar is. Onduidelijk was of de onderzoeker persoonlijk niet te betrokken was. Onduidelijk zou ook zijn waar de promovendus de typering dat het ICIM een salafistische organisatie is, op baseert.

Dat laatste geldt ook voor de moskee. Ook verwijst Soroush in zijn proefschrift naar een logo dat gebruikt wordt door salafistische organisaties, maar in werkelijkheid toen niet gebruikt werd. Ook de in het onderzoek genoemde Stichting Eenheid uit Leidschendam stelt dat er feitelijke onjuistheden in het onderzoek zitten en dat de bevindingen niet kloppen.

Onzorgvuldig
Na alle klachten liet de universiteit onderzoek uitvoeren door de Commissie Wetenschappelijke Integriteit. Die commissie stelt na onderzoek dat Soroush 'verwijtbaar onzorgvuldig' gehandeld  heeft. De kwalificatie salafistisch is voor in elk geval 19 van de 24 instellingen die genoemd worden, nauwelijks onderbouwd. Het proefschrift wordt niet terug getrokken, maar de universiteit vraagt de onderzoeker om het onderzoek niet verder te verspreiden.

Ook moet de onderzoeker in een wetenschappelijk tijdschrift de mededeling laten plaatsen dat er onvoldoende onderbouwing is voor de conclusies uit het onderzoek.

Promotie niet teruggetrokken
Het promotieonderzoek wordt niet teruggetrokken wordt en de onderzoeker mag zijn doctorstitel behouden. De universiteit doet dit omdat volgens de onderzoekscommissie geen reden is om te twijfelen aan de integere bedoelingen van Soroush. Hoewel er wel sprake is van verwijtbare onzorgvuldigheid, zou intrekking van de promotie een te zware straf zijn. Het proefschrift zou aan de minimale eisen voldoen, die in het vakgebied gebruikelijk zijn.

Reactie moskee
Het Islamitisch Centrum Imam Malik Leiden noemt het oordeel van Tilburg University 'zacht' en wil dat onderzoek en promotiegoedkeuring terug worden getrokken. "Tevens doen wij een moreel appel op de onderzoeker de eer aan zichzelf te houden en zijn doctorstitel in te leveren", aldus een woordvoerder.

Promotiefabriek
Tilburg University kwam al vaker in opspraak. Onderzoeksprogramma Argus concludeerde vorig jaar na onderzoek dat de universiteit een promotiefabriek bouwde. Eerder bleek uit onderzoek van hetzelfde radioprogramma al dat decaan Arie de Ruijter via een in cosmetica gespecialiseerd bedrijfje van familie geld opstreek voor begeleidingswerkzaamheden van promoties. De universiteit deed aangifte tegen hem.

Diederik Stapel
Ook de omstreden hoogleraar en decaan Diederik Stapel werkte in Tilburg. Ook hij verzon trips naar plekken waar hij zogenaamd veldonderzoek deed. Hij stelde onder zware druk te staan om te presteren. Volgens een woordvoerder van de universiteit is er in het geval van Soroush echter geen sprake van fraude. 

Buitenpromovendi
De universiteit krijgt van het ministerie een promotiepremie van 70.000 tot 96.000 euro per succesvol afgeronde promotie. In het strategisch plan van de universiteit stond eerder dat er meer promoties moesten komen en dat de universiteit ook meer wilde inzetten ook buitenpromovendi. Dat zijn mensen die vaak als hobby ergens onderzoek naar doen, naast hun eigen baan. Ze hoeven in tegenstelling tot reguliere promovendi dus geen salaris van de universiteit te krijgen, maar de universiteit krijgt wel de gehele promotiebonus bij promoties.

Het College van Bestuur pleitte deze maand nog voor een minimum aantal promovendi per hoogleraar, een plan waar veel kritiek op was van de eigen medezeggenschap.

Reactie co-promotor

Co-promotor Jan-Jaap de Ruiter krijgt een berisping. Hij laat aan Omroep Brabant weten dat hij de straf accepteert. "Dit proefschrift is onderdeel geworden van een vraag over de procedure. De commissie heeft een oordeel over die procedure geveld. Ik neem daar kennis van. Wat mij betreft is hierbij de kous af." 

Volgens De Ruiter gaat het niet om aan academisch oordeel. Op andere vragen gaat hij niet in. "De zaak is wat mij betreft hiermee tot een einde gekomen", schrijft De Ruiter op Facebook.

Promotor Ruben Gowricharn was niet bereikbaar. Dat geldt ook voor Soroush.