Het steekwapen kwam in 1933 boven water. Jan Cunen, naar wie later het gelijknamige museum werd genoemd, werd erbij gehaald. De toenmalige gemeente-archivaris onderkende gelijk de unieke waarde van deze archeologische vondst uit de IJzertijd. Hij deed vervolgens zijn plicht en meldde de ontdekking bij het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, dat de kennis, geld en faciliteiten in huis heeft om dit soort belangwekkende zaken te beheren.

Ludiek beslag gelegd op zwaard
Sindsdien werd het zwaard een aantal keren uitgeleend, zoals begin dit jaar toen er vlakbij het museum in Oss een rotonde werd geopend met hierop een enorme replica van het zwaard. De stichting liet direct, ludiek, beslag leggen op het erfstuk en Luc Amkreutz kon er hartelijk om lachen. Hij is conservator prehistorie van het museum in Leiden.

Volgens hem is het logisch dat het zwaard zelden in Oss te zien is en juist altijd in de Zuid-Hollandse stad, zoals bij veel meer belangwekkende vondsten. Amkreutz: “Wij zijn niet voor niets al tweehonderd jaar een rijksmuseum waar op verantwoorde wijze het erfgoed van ons allemaal wordt onderhouden en tentoongesteld. Voor iedereen. Dit is ook bij wet vastgelegd.”

Eventueel naar rechter
Nou, dat zullen we nog wel eens zien, zal Loe van Erp denken. Hij is als advocaat verbonden aan advocatenkantoor Van Zandvoort Legal in Oss. Van Erp heeft er alle vertrouwen in dat hij de Stichting Vrijstaat Land van Ravenstein niet zal teleurstellen. Zij wil het cultureel erfgoed in de gemeente Oss beschermen en etaleren en schakelde Van Erp enkele dagen geleden in. De raadsman wijst onder meer op de discussie bij andere musea over roofkunst.

Hij gaat in eerste instantie de juridische mogelijkheden van een 'permanente uitleen' onderzoeken en contact opnemen met het Rijksmuseum. Mocht Van Erp niet direct slagen in zijn opzet, dan wil hij de 'illegale eigenaar' te vuur en te zwaard gaan bestrijden bij de rechtbank.

'Moraal en fatsoen'
Het zal niet makkelijk worden, meldt prof. Mr. Martin Jan van Mourik. Hij is verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en vraagt zich af of de Erfgoedwet 2015 ruimte biedt voor een koerswijziging. Van Mourik ziet echter ook een sentimentele kant aan de zaak. “Is het geen verplichting van moraal en fatsoen om archeologisch erfgoed zo goed mogelijk duurzaam te presenteren in het gebied waar het is aangetroffen?”, aldus de emeritus hoogleraar.

'Interessant initiatief'
Het zal Museum Jan Cunen als muziek in de oren klinken. Karin van Lieverloo, artistiek directeur van het museum, spreekt van een interessant initiatief van de stichting. Maar of het haalbaar is? Ze heeft haar twijfels. “Het is een ingewikkelde discussie. Het is en blijft nationaal erfgoed, al appelleert het voornemen van de stichting ontzettend aan het lokale gevoel.”

De gemeente laat weten dat ze mensen van de Vrijstaat Land van Ravenstein kennen. "Zij vragen op een ludieke en originele manier aandacht voor het Osse erfgoed en de geschiedenis van het Land van Ravenstein. Steeds meer mensen en organisaties zijn trots op wat er in Oss allemaal gebeurt en gebeurd is en dat dragen ze uit. Dat is een mooie ontwikkeling die de gemeente ook graag ondersteunt", zo meldt een woordvoerder.