Op 23 oktober 2017 kwam er een tip binnen uit het criminele milieu over een Bosschenaar die 'in de synthetische drugs zou zitten'. De politie ging speuren en bracht een netwerk van zeker tien mannen in kaart. Het spoor leidde deze keer eens niet naar een Brabants bedrijventerrein, maar verrassend genoeg naar Friesland en Drenthe.

Toen er genoeg zicht was op het geheel werd besloten in te grijpen. Op 4 april 2018 volgde een reeks invallen en arrestaties in Den Bosch, Rosmalen en Oirschot. De meeste verdachten komen uit Oost-Brabant.

Schuur in Friesland
Ze waren volgens het Openbaar Ministerie bezig met het opbouwen van een speedlab in het buitengebied van Oudebildtzijl in Friesland. Dat is een dorp aan de rand van de Waddenzee. In het buitengebied van die plaats heeft Cornelis (30) een schuur achter zijn huis en die stond te huur.

Op een dag werd aangebeld. "Bij mij kwam iemand aan de deur en die betaalde vooruit. Je gaat niet uit van zoiets", zei Cornelis, die ook verdachte is en maandag in de rechtszaal in Den Bosch uitleg gaf.

Schuur verhuurd
Het huurcontract ging in op 1 oktober 2017. Cornelis zag wel eens een auto het erf op rijden en verbouwingswerkzaamheden, maar eigenlijk was er niks verdachts. Ook niet toen er ineens een caravan op het terrein werd neergezet. Een bekend fenomeen in de tuinbouw, voor de seizoensarbeiders die van ver komen, maar ook voor drugsproducenten die van ver komen.

Die caravan was van Johan (48) uit Den Bosch. Hij werd door de politie diverse keren gezien in en rond het lab en bij een bouwmarkt in Meppel.

Boodschappen voor Johan
Johan huurde ook een loods bij een werf aan de Gemaalweg in Den Bosch. Binnen stonden twee aanhangers en apparatuur om synthetische drugs mee te maken. Johan wilde maandag geen vragen beantwoorden.

Op dat adres aan de Gemaalweg woont verdachte Anton (62). Hij regelde van alles. "Ik deed boodschappen", zei hij tegen de rechtbank. Hij haalde bijvoorbeeld gasflessen voor Johan, in het Belgische Baarle-Hertog. "Soms kreeg ik een fooitje, 100 euro."

Het was een van de zeven locaties die in dit onderzoek in beeld kwamen, waaronder ook woonhuizen en garageboxen. En dus dat lab in Friesland.

Observatieteam maakt foto's
De politie fotografeerde in Oudebildtzijl diverse Brabanders, onder wie William (28) uit Eindhoven. Hij bezocht een bouwmarkt in Leeuwarden, voor de aanschaf van balken. Ook Mitchell (22) uit Zaltbommel en Eindhovenaar Gerrit (28) werden gekiekt toen ze een balk droegen.

Zo'n zelfde soort balk vond de technische recherche later terug in de schuur van het drugslab. Dat Friese lab was volgens deskundigen nog in aanbouw. Er zou speed worden gemaakt. In het lab in Drenthe - in Nieuw-Amsterdam - is ook echt amfetamine gemaakt.

Klussen
Drugsfabriekjes bouwen vergt handigheid. Je hebt klussers nodig die een ruimte inrichten. Verdachte Frank (48) uit Rosmalen is wandenbouwer van beroep. Hij erkende voor de rechtbank dat hij in de Friese schuur was. "Ik heb daar twee wanden gezet."

Als je drugs wil maken heb je ook hardware nodig. Glaswerk en ketels. Jos (57) uit Oirschot is een ervaren lasser. "Johan ken ik al dertig jaar, nooit problemen gehad." Jos maakte een ketel voor Bosschenaar Johan. "Voor mij was het een melkketel", zei Jos tegen de rechtbank, die hij ook uitlegde dat hij een onderstel had gemaakt. Voor 1800 euro. Jos had gehoord dat Johan tussenpersoon was.

Toen de politie het adres in Oirschot observeerde was te zien hoe Johan de ketel meenam in busje en naar Friesland reed.

Lange rit
Jos ging zelf ook een keer naar Friesland. Maar de lange rit en de lange dag braken hem op. "700 kilometer op een dag!", zei hij tegen de rechters. Dat de verdachten flinke afstanden maakten werd nog eens onderstreept maandag: de Friese verdachte was anderhalf uur te laat op de zitting.

Het proces is bijzonder vanwege de verschuivende drugscriminaliteit en de vraag: waarom gaan de Brabanders zo ver van huis en haard speed maken? Is het een verplaatsing of voelen ze zich verjaagd door de harde aanpak? Het antwoord kwam maandag niet en is ook lastig te geven, zeker bij zwijgende verdachten. Maar het gebeurt vaker dat Brabanders ergens anders opduiken in de drugswereld, zoals ook in Overijssel gebeurde vorig jaar.

Volle bak
De zitting is ook bijzonder omdat het 'beklaagdenbankje' vol zit. Tien verdachten, met zowat evenveel advocaten in de zaal. Voor de duidelijkheid zijn er naambordjes geplaatst bij iedereen.

Dinsdag komt de officier van justitie met haar eisen. Het vonnis van de rechtbank Oost-Brabant is op zijn vroegst begin mei.