Stuifmail zondag 21 april: sperwer, winterpostelein, roodborst, zilveren boomkussen en morimis asper
Sperwer
Aan de houding van de vogel op de ietwat wazige foto van Ton van Dongen is te zien dat het hier om een roofvogel gaat. Roofvogels zitten altijd recht op een paal - verticaal dus - terwijl andere vogels meer horizontaal zitten. Daarnaast zie je een grijze onderzijde en is de rug blauwachtig. Alles bij elkaar opgeteld concludeer ik dat we hier te maken hebben met een sperwervrouwtje. Sperwers zijn wat kleinere, snelle roofvogels uit de havikfamilie. Het mannetje is zo’n 28 centimeter groot en het vrouwtje is dan tien centimeter groter. Beide geslachten jagen vooral op vinken, merels, mussen, mezen en spreeuwen, maar het grotere vrouwtje pakt ook wel grotere vogels zoals Turkse tortels. Eind april bouwen ze hun nest in naaldbomen. Elk jaar een nieuw nest, goed verborgen in een dicht bos vanwege de concurrentie met de havik. De havik en sperwer lijken op elkaar, maar er is verschil. Haviken - zowel de mannetjes als de vrouwtjes - zijn duidelijk groter en krachtiger gebouwd. Daarnaast hebben haviken stevigere poten en een kop die veel meer uitgesproken is. Sperwers zijn kleiner en zien er ook ieler uit. Daarnaast hebben beide sperwers regelmatig witte vlekken op de rug, in tegenstelling tot de havik.
Winterpostelein
Op de foto die ik kreeg van Loes Westgeest zie je een kleine plant met vetachtige blaadjes en mooie kleine witte bloemen. De naam van deze plant is winterpostelein. De winterpostelein, ook wel kleine winterpostelein genoemd, valt eigenlijk onder de 'vergeten groenten'. Vaak spreken mensen van onkruid, maar dan weten ze niet hoe rijk ze eigenlijk zijn. Oorspronkelijk groeide winterpostelein in Noord-Amerika, maar via Cuba is de plant naar West-Europa gekomen. Vandaar dat ze deze groenten in Duitsland 'Kubaspinat' noemen. Overigens zijn er naast Duitsland nog meer landen die winterpostelein verbouwen. Met name in Engeland, Frankrijk, België. En ook in ons land. Winterpostelein is een meerjarige plant, die in principe bloeit vanaf april tot juni. Maar zaai je de plant in maart, dan bloeit de plant van juni tot in de herfst. Het mooie van winterpostelein is dat de plant tegen vorst bestand is en daarom in het vroege voorjaar een belangrijke bron van vitamine C is en mineralen zoals calcium, magnesium, en ijzer. Indianen en goudzoekers in Noord-Amerika gingen dan ook in het vroege voorjaar op zoek naar deze plant als belangrijk bestrijdingsmiddel tegen scheurbuik. Als je dus winterpostelein in je tuin hebt, ben je rijk gezegend. Het is heel erg lekker, ook heel zacht van smaak. Winterpostelein is ongelofelijk lekker in salade en in smoothies. En alles van de plant is eetbaar: de blaadjes, steeltjes en de bloemetjes. Smakelijk!
Roodborst
'Buuf' Adeline Besselink heeft zowel een nest koolmezen in een nestkast als een nest roodborsten in het houthok. Ze wil weten of dit problemen oplevert. Waarschijnlijk niet, want de koolmezen en roodborsten gaan op verschillende plekken op zoek naar voedsel. Koolmezen zoeken vooral rupsen in bomen en struiken, op allerlei hoogten. Roodborsten scharrelen het liefst op de grond. Hun voedsel kan van alles zijn. Van spinnen en spinachtigen tot kupsen en kevers. Mochten de koolmezen ook op de grond gaan scharrelen, dan zal het koppel roodborsten hen duidelijk laten merken dat ze daar niet van gediend zijn.
Zilveren boomkussen
Op een oude wilgenboom in de tuin bij Anneke Kievits is een rare witte bult te zien. Zij vraagt zich af of dit iets 'engs' is of dat er enge beestjes uit komen. Beste Anneke, er is niets engs aan de hand en hier komen ook geen enge beestjes uit. Wat je daar ziet, is juist iets moois. Het is namelijk het begin van een zilveren boomkussen. Ondanks dat het zilveren boomkussen een vrij algemene slijmzwam is, is het toch een bijzonder ding. Het is namelijk een slijmzwam, maar het woord zwam klopt hier eigenlijk niet. Dat deze groep van organismen werd ingedeeld in de orde van de schimmels of zwammen gebeurde op basis van morfologische kenmerken. Maar dankzij onderzoek met behulp van DNA is aangetoond dat slijmzwammen geen schimmels of zwammen zijn. Het zijn eerder dieren, omdat ze zich voortbewegen. Daarom worden slijmzwammen tegenwoordig als een apart rijk beschouwd, net zoals het dierenrijk of het plantenrijk. Het zilveren boomkussen hoort dus bij het rijk van slijmzwammen ofwel mycetozoa. Deze slijmzwam is kussenvormig en kan maximaal tien centimeter lang worden. De inhoud van het zilveren boomkussen is eerst wit, maar wordt later chocoladebruin. De buitenkant van deze slijmzwam is in het begin zilverachtig wit, maar wordt ook chocoladebruin.
Morimis asper
Harrie Das stelde vorige week een vraag over een 'Franse' boktor. Ik zou hier nog op terugkomen als ik antwoord zou hebben van een expert. Dit is binnen. De 'Franse' boktor is een mooi grijs insect met twee enorme voelsprieten. “Het gaat om morimus asper", vertelt expert Theodoor Heijerman, die in het verleden vaak naar Frankrijk is geweest. "Dit is een boktor met een vrij groot verspreidingsgebied.” Deze boktor heeft geen Nederlandse naam, dus wordt de wetenschappelijke naam morimis asper gehanteerd. Deze grote en massieve boktor kan maximaal veertig millimeter groot worden. Deze boktor leeft van zowel naald- als loofbomen en eten de schors, bladeren en stengels.
IJsvogel
Jozef van der Heijden maakte onderstaande video van een ijsvogelpaar op landgoed Wellenseind. Dit paar vliegt nu ongeveer anderhalve week op en neer met kleine visjes in de snavel voor de jongen in het nest.
Schorskever vreet Duits bos aan
Het beestje meet slechts vijf millimeter en is dus niet veel groter dan de kop van een lucifer. Maar de schade die de schorskever aanricht in Duitsland, is allesbehalve klein. Een plaag verwoestte afgelopen jaar bijna 300.000 hectare naaldbos. Natuurbeheer vreest dit jaar een nog veel grotere schadepost. Mogelijk tot in de miljarden euro's.
Mezen en ringmussen jagen op jonge eikenprocessierupsen
Door de zeer hoge temperaturen komen eiken zeer vroeg in blad dit voorjaar, al kan de droogte de ontwikkeling nog wat afremmen. Eikenprocessierupsen doen zich te goed aan dit jonge blad of aan de bladknoppen. De rupsen vormen op hun beurt een welkome voedselbron voor allerlei vogelsoorten. Op film is vastgelegd hoe pimpelmezen, koolmezen en ringmussen jagen op eikenprocessierupsen.
In het onderstaande filmpje laten we het gedrag van de vogels in de eiken zien. Op dit moment zijn er behalve jonge eikenprocessierupsen geen andere insecten massaal aanwezig in de knoppen. Als de vogels lang op een knop blijven pikken, betekent dit dat daar iets te vinden is. Het is onmogelijk om de rupsen samen met de vogels te filmen, omdat de rupsen nog maar enkele millimeters groot zijn. Daarom zijn de rupsen apart gefilmd.
[YouTube:https://youtu.be/jRI36xF102Y]
De film is gemaakt op verschillende tijdstippen en op verschillende locaties om een goed beeld te krijgen van de ontwikkeling en de predatie door de vogels. Bron: Silvia Hellingman en Henry Kuppen.
Natuurtip
Zaterdag 27 april kunnen geïnteresseerden van negen tot elf uur 's avonds sterren kijken boven natuurgebied Kampina. In de natuur is het 's nachts nog écht donker en dus komen al je zintuigen op scherp te staan. Spits je oren en kijk goed om je heen, misschien hoor je wel een uil of zie je een vleermuis of ree. Onze boswachter vertelt de deelnemers van alles over het nachtleven op de Kampina. De sterrenkenner van de astronomische vereniging WEGA maakt de geïnteresseerden wegwijs in de wonderlijke wereld van de astronomie.
Deze wandeling is bedoeld voor volwassenen. Maar oudere kinderen zijn - onder begeleiding van hun ouders - ook welkom en kunnen zich ook aanmelden.
Aan deze avond sterrenkijken zijn wel kosten aan verbonden.
Deelnemers wordt geadviseerd stevige wandelschoenen aan te trekken, kleren te dragen die passen bij het weer en zichzelf altijd achteraf te controleren op teken .