Lucas Gassel werd ergens aan het eind van de vijftiende eeuw in Helmond geboren. Later verhuisde hij naar Antwerpen - toen het kunstencentrum van het Hertogdom Brabant - en wellicht ook nog naar Brussel. Internationaal is hij bekend als een van de eerste kunstenaars die landschappen schilderden. Zijn werk hangt nu in musea over de hele wereld. Er zijn ongeveer vijftien gesigneerde Gassels overgebleven en dan is er nog een rijtje waarvan vermoed wordt dat ze door hem zijn geschilderd.

Tot nu toe lukte het niet
Bij de opening van het Helmondse museum in 1982 én bij het 25-jarig bestaan in 2007 werd telkens weer geopperd om een Lucas Gassel-tentoonstelling te maken. Maar steeds bleek het te hoog gegrepen. Er was geen budget om schilderijen uit de hele wereld naar Helmond te halen met alle voorzorgsmaatregelen die nu eenmaal bij internationale kunsttransporten horen.

De Helmondse raad bracht daar twee jaar geleden verandering in: er werd twee ton opzij gelegd voor een Lucas Gassel-tentoonstelling. Het moest er nu maar eens van komen. Met de zekerheid van dat bedrag kon het museum fondsen en sponsors benaderen. Afhankelijk van hoe de fondsen reageren, is het budget voor de tentoonstelling tussen de vijf en de negen ton.

Inmiddels is zeker dat de tentoonstelling dóórgaat en is het museum dus druk met een van de grootste klussen uit de eigen geschiedenis.

Een leven omringd met vraagtekens
Het leven van Lucas Gassel is omringd met vraagtekens. Z'n geboortedatum is onbekend. Hij overleed in 1568 of 1569 en dat weten we omdat er stukken zijn gevonden over een huis dat Gassel bij zijn dood nog steeds in Helmond had en dat hij naliet aan een nicht. Maar verder? Of hij getrouwd was, of er kinderen waren, of z''n atelier groot of klein was... het is allemaal onbekend.

Wel is duidelijk dat Gassel in zijn tijd al een gewaardeerd kunstenaar was. Hij belandde al vrij snel in de boeken als een van de kunstenaars die begonnen te experimenteren met landschappen. Tot die tijd waren landschappen vaak wat schilders op de achtergrond van hun werk schilderden: Gassel was een van de eersten die een landschap als landschap schilderde.

In Nederland is nog maar één werk van Gassel achtergebleven. Het zit in de collectie van het Bonnefantenmuseum in Maastricht. Verder is zijn oeuvre verspreid over de hele wereld: Wenen, Praag, Mexico, Amerika en Straatsburg om maar een paar voorbeelden te noemen.

Toch bruiklenen voor onbekend museum
Vaak in musea waar ze nog nooit van Helmond of het museum daar gehoord hebben. Maar vaak weten ze maar erg weinig over Gassel en daar maakt het Helmondse museum nu gebruik van. Kunsthistoricus Anna Koopstra reist al een jaar de wereld af om werken van Gassel te bestuderen en een catalogus te schrijven. Die informatie is voor musea met Gassel-schilderijen interessant, waardoor ze toch graag werken aan Museum Helmond in bruikleen geven.

Koopstra: "Het is een goede schilder. Hij weet hoe hij een verhaal moet vertellen. Hij maakte schilderijen waarop veel is te zien."

In totaal heeft het Helmondse museum om zeventig bruiklenen gevraagd. Schilderijen en prenten van Gassel maar ook werk van zijn tijdgenoten.

Eerst Gassel zien en dan sterven
Als dat allemaal lukt hangt straks een groot deel van Gassels werk in Helmond. Al vertelt Annemiek Hogervorst van het museum dat sommige werken onvindbaar zijn. "We weten van schilderijen die veertig jaar geleden op een veiling zijn aangeboden maar waarvan nu niemand meer weet waar ze gebleven zijn."

Zij vindt het mooi dat Gassel nu eindelijk in Helmond te zien zal zijn. "Het is leuk; heel leuk! Het geeft een boost aan het museum. Daarna kan ik rustig met pensioen. Eerst Gassel zien en dan sterven."