Ze zien er uit als gewone beveiligingscamera's, maar door de speciale software die ze gebruiken zijn ze in staat gezichten van mensen te herkennen en op te slaan. Zo kan de eigenaar zien of iemand al vaker binnen is geweest, of hem of haar soms de toegang is ontzegd en welke route de persoon in kwestie precies heeft gelopen. Ook kunnen er schattingen gemaakt worden van de leeftijd en de stemming van de geportretteerden. Tenminste, als de techniek werkt en het gebruik ervan is toegestaan... beide is lang niet altijd het geval.

Privacyrisico’s
Onlangs veroorzaakte de techniek ophef in Londen, waar de politie een test met gezichtsherkenning deed en een onschuldige man werd opgepakt. In San Francisco is het sinds kort verboden gezichtsherkenning te gebruiken omdat de techniek nog niet betrouwbaar genoeg is.

Gezichtsherkenning roept met name vragen op wat betreft privacy. Zo kan de software fouten maken waardoor onschuldige mensen in het vizier van de beveiliging komen. En zomaar iemands gezicht opslaan voor later gebruik mag ook niet volgens de privacywetgeving. Alleen als er geen andere mogelijkheid is, er grote veiligheidsrisico’s spelen en mensen er ook voor kunnen kiezen om niet gefilmd te worden is dit toegestaan.

Twee plekken in Brabant
Waar deze techniek wordt toegepast is niet zomaar te achterhalen, want organisaties lopen niet graag te koop met dit soort informatie. Toch zijn er in Brabant verschillende bedrijven actief die camera's met gezichtsherkenning aanbieden.

Een van hen laat aan Omroep Brabant weten bezig te zijn met gezichtsherkenning in een casino in onze provincie. "We hebben hier tests mee gedaan onder het personeel en die tests zijn goed verlopen", vertelt Hans Adema van PROFI-SEC Technlogy, die aangeeft dat de deelnemers aan de test zelf toestemming hebben gegeven. "Zelfs tien jaar oude foto's weet het systeem nog aan de juiste persoon te koppelen!" Gezichtsherkenning heeft volgens hem meerdere voordelen: "Enerzijds heb je het veiligheidsaspect, maar je hebt ook de bezoekersbeleving. Een paspoort afgeven hoeft met deze techniek niet altijd meer."

De techniek die in het casino wordt getest is FacePro van Panasonic. In dit filmpje wordt uitgelegd hoe dat werkt:

Adema noemt ook een mogelijke nieuwe wet, die het in 2020 mogelijk moet maken om mensen die te veel gokken te weigeren in een casino. "Gezichtsherkenning kan een klantvriendelijke manier zijn om mensen die niet binnen mogen komen eruit te halen."

‘Geen Chinese toestanden’ bij FC Den Bosch
Ook in het stadion van FC Den Bosch hangen 24 camera's die een soortgelijke techniek gebruiken, zo laat de installateur - het Belgische Eocortex - weten. Willem Heeren van FC Den Bosch bevestigt dit desgevraagd. “Maar het zijn geen Chinese toestanden hoor. We herkennen mensen op camera en die beelden ‘knopen’ we dan aan een afbeelding van een bepaald persoon. We gebruiken deze techniek ook bij stadionverboden, het stelt allemaal niet zo veel voor."

Een van de technieken die bij FC Den Bosch wordt ingezet is Suspect Search. In dit filmpje wordt uitgelegd hoe dat werkt:

Zomaar opslaan mag niet
Volgens FC Den Bosch stelt het allemaal niet zo veel voor. Maar willekeurige voetbalfans of casinobezoekers filmen en hun gezichten opslaan, mag dat zomaar? Volgens ICT- en privacydeskundige Brenno de Winter vaak niet. “De wet verbiedt dat je zomaar biometrische gegevens, zoals iemands gezicht, opslaat. Dat mag niet, behalve als je expliciete toestemming hebt. Maar als iemand naar het casino wil en niet in zo’n systeem wil staan, dan wordt het ingewikkeld. Dat is lastig juridisch voor elkaar te krijgen.”

Ook zijn de nadelen die aan de techniek kleven te groot om te negeren, meent De Winter. “Gezichtsherkenning is geen magische oplossing. Die computer kan fouten maken en kan de verkeerde persoon aanwijzen. Er wordt gefilterd uit een stroom van duizenden mensen, het zal je maar gebeuren dat de computer een fout maakt terwijl je gewoon met je zoon naar het voetbal wil kijken. Je moet hier heel voorzichtig mee zijn.”

‘Gezichtsscans gebruiken is verboden’
De Autoriteit Persoonsgevens ziet er op toe dat de privacywetgeving niet overtreden wordt. Over de inzet van gezichtsherkenning is de autoriteit duidelijk: "In het algemeen keuren wij het niet goed wanneer dit soort middelen wordt gebruikt. Het mag bekend zijn dat het verwerken van biometrische gegevens niet mag. Dus vingerafdrukken of gezichtsscans gebruiken, is verboden."

Wel zijn er uitzonderingen, bijvoorbeeld voor opsporingsdoeleinden door politie en justitie. “In andere gevallen moet er goedkeuring zijn", benadrukt De Winter. "Je kunt dit echt niet zomaar bij de burger door de strot duwen.” Op het argument dat casinobezoekers in de toekomst geen paspoort meer hoeven te laten zien, reageert hij: “Dat is problematisch, zoiets kan echt niet zomaar. Dan moet je echt wel wat bruggetjes over gaan want dan gebruik je de techniek voor iets anders dan waar je die in eerste instantie voor wilde gebruiken.”

‘Disproportioneel’
Volgens FC Den Bosch is er niks geks aan de inzet van gezichtsherkenning. “Ajax, PSV, de grote clubs doen het ook allemaal”, laat Willem Heeren weten. PSV doet geen uitspraken over het veiligheidsbeleid, maar de KNVB vertelt aan Omroep Brabant zich niet in dit beeld te herkennen. “Gezichtsherkenning wordt niet op grote schaal gebruikt, ook niet bij de grote clubs in Nederland”, vertelt Daan Schippers van de KNVB. “Gezichtsherkenning ten bate van stadionverboden vinden wij op dit moment nog disproportioneel ten opzichte van het doel.”

Volgens PROFI-SEC Technlogy, dat tests doet in een casino, wordt er altijd een privacytoets gedaan voordat de beveiligingscamera’s geïnstalleerd worden. “Als je een boete van de Autoriteit Persoonsgegevens krijgt, heb je wel een probleem. Dat kan een dure grap zijn.” Volgens het bedrijf voldoet ze aan alle voorwaarden om de techniek te mogen installeren.

De Autoriteit Persoonsgegevens zegt niet op individuele gevallen in te gaan: “In principe is het niet toegestaan, in het algemeen keuren wij het niet goed wanneer dit soort middelen worden gebruikt."