Het in de Tweede Wereldoorlog compleet vernielde centrum van Wroclaw is de laatste jaren een echte toeristentrekker. Sinds de stad in 2016 de titel Culturele Hoofdstad van Europa veroverde, trekt Wroclaw per jaar zo'n vijf miljoen bezoekers. En bijna allemaal gaan ze op zoek naar de lokale kabouters.

Wie er aandacht voor heeft, kan er niet meer omheen. Op allerlei onverwachte plekjes in het centrum staan kabouters. Achter historische ramen, op lantaarnpalen, verdekt opgesteld achter stenen bankjes of gewoon, netjes, links of rechts van de deur. Midden op de markt staat er een die in deze warme dagen water spuit. Er zijn er meer dan vierhonderd en allemaal zijn ze anders.

Nu, in 2019, in een Polen dat democratisch is, zijn de kabouters vrolijk en grappig. Kinderen kruipen er heen om door hun ouders gefotografeerd te worden. Maar de vrolijke sprookjesfiguren verwijzen naar een donkere tijd uit de Poolse geschiedenis. De jaren tachtig waarin de Poolse communisten probeerden het volk onder de duim te houden.

Solidariteit
De Polen kenden Solidariteit; de vakbond die opkwam voor het gewone volk. Maar in Wroclaw waren het de kabouters die strijd voerden tegen het communisme.

Een kleine groep kunstenaars en jongeren probeerde bewust de autoriteiten voor paal te zetten. Ze tekenden kabouters op de muren of gingen verkleed als kabouter de straat op. Daar waar ze verboden bijeenkomsten hielden, staat nu een beeld van een grote kabouter. Op een vinger. Het zou zo maar een opgestoken middelvinger kunnen zijn.

Politie pakt kabouters op
De actievoerders werden opgepakt en zo verschenen internationaal krantenkoppen: "Politie Wroclaw pakt kabouters op".

Monika Trznadel die bijna dagelijks met groepen toeristen langs de kabouters loopt, moet erom lachen. "Dat waren de koppen waar ze op zaten te wachten natuurlijk. De autoriteiten voelden zelf ook wel aan dat ze voor gek stonden."

Grote Smurf
Ze vertelt dat de grote kabouter op de vingertop de eerste was. "De meeste inwoners noemen hem de Papa-kabouter. Denk maar aan de Grote Smurf."

Na de val van het IJzeren Gordijn veranderde Polen, maar Wroclaw heeft de herinnering aan de kabouters van toen hoog gehouden. Monika: "In de eerste jaren werden er alleen door de gemeente goedgekeurde kabouters geplaatst maar we hebben het een poosje al niet meer in de hand. Iedereen doet mee. Wie een paar weken weg is geweest, vindt bij terugkomst weer nieuwe."

'The Wellwisher'
Jan Wais is adjunct-directeur Internationale Zaken van de gemeente Wroclaw. De kabouter met de bloem is volgens hem speciaal gemaakt voor de buitenlandse zustersteden van Wroclaw. "We noemen hem de 'well-wisher'. De kabouter die de kijker het beste wenst."

En zo een staat er binnenkort dus ook in Breda.