Het is nog geen tien uur maar in Wroclaw is het al heet. Hier ergens, een straat die Ruska heet en dan onder een poortje door, moet een oude muurschildering van Wojciech zijn. Maar er staat een hek en daarachter zijn de stenen uit de straat gehaald. Overal op de muren zie je graffiti. Er zitten mooie staaltjes bij maar een muurschildering...?

Ploeteren door het zand
We schuiven het hek opzij en ploeteren door het zand. Dan, aan de linkerkant, op een muur die vanaf de straat onzichtbaar is, vinden we Wojciechs handtekening. Meer dan drie verdiepingen hoog, slechts een paar meter breed, schilderde hij hier een elegante dame met veel zwart-wit en met nagels die eerder aan klauwen doen denken.

Een jaar geleden werd Wojciech gebeld door de Blind Walls Gallery uit Breda, de club die inmiddels bijna honderd muurschilderingen in de stad heeft laten maken. Of Wojciech zin had om een schildering te maken over generaal Maczek, de Pool die Breda in 1944 bevrijdde. De schildering maakt deel uit van Brabant Remembers, een groot project met aandacht voor persoonlijke verhalen uit de Tweede Wereldoorlog.

Poolse tankeenheid
Maczek vocht in de Eerste én de Tweede Wereldoorlog. Hij zag al vroeg het strategisch belang in van tanks. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog was hij de commandant van de enige Poolse tankeenheid.

Na de Tweede Wereldoorlog kon hij als zoveel Polen niet terug naar huis. De communisten wantrouwden hem omdat hij met Engelsen en Amerikanen had samengewerkt. Maar in Engeland had Maczek geen recht op een pensioen. Nadat hij was afgezwaaid als luitenant-generaal werkte hij nog lang in een Schots hotel als barman en kelner.

'Droevig verhaal'
"Een droevig verhaal voor alle partijen. Even wilde ik hem als kelner schilderen," zegt Wojciech nu. Maar hij kwam al snel op andere gedachten. "Ik wilde iets doen met de manier waarop de Bredanaren de bevrijding vierden. Kijken of ik die vreugde in een werk kon vatten." Hij ging snuffelen en zoeken en vond de foto van de twee Bredase meisjes. Hun gezichten krijgen een belangrijke rol in zijn schildering.

Twee meisjes schrijven teksten op een Poolse tank. Het is een beroemd beeld uit het Breda van 1944. Ria Vermeulen is het linkse meisje, inmiddels meer dan negentig jaar oud., De foto hangt nog steeds boven haar bed.

"Ik wist helemaal niet wat ik moest schrijven,"vertelt ze nu. "Dat geeft niet", zei de fotograaf. "Doe maar net alsof." Dat deed ze en zo ontstond een van de meest aansprekende beelden van de bevrijding van Breda door de Eerste Poolse Pantserdivisie.

Gewone mensen
Wojciech: "Het gezicht van generaal Maczek kennen ze wel in Breda. Misschien nog beter dan hier in Polen. Ik wilde geen portret van hem maken maar een beeld van hoe Bredanaren de bevrijding vierden."

Maczek komt op zijn ontwerp nog wel voor maar de twee Bredase meisjes hebben een prominentere plek gekregen. "Tekenen op een tank", zegt Wojciech. "Dat is toch een prachtige manier om de vrijheid te vieren!"

Muurschilderingen zijn in zijn Poolse stad een fenomeen, vertelt de kunstenaar. De stad lag aan het eind van de Tweede Wereldoorlog compleet in puin.

Genoeg lelijke muren
Wroclaw is nu weer opgebouwd maar tientallen jaren waren er genoeg lelijke muren die er met een likje verf snel op vooruit gingen. De communistische partij zette regelmatig muurschilderingen in.

Een uur later rij ik over een vierbaansweg langs de dierentuin het centrum uit. Even voorbij de Milleniumdome - een bekend gebouw - slaan we linksaf een rommeliger stukje Wroclaw in. Hier heeft Wojciech ook een muurschildering gemaakt. Het is een beeld van een Poolse god die erom bekend stond dat hij vier gezichten had.

Het is grappig om te bedenken dat de maker van dit werk over een paar maanden in Breda - zo'n duizend kilometer verderop - aan de slag gaat.