We verzamelen allemaal wel wat, maar wanneer wordt verzamelen een obsessie?
"Verzamelen zit in ons allemaal", begint psycholoog John van den Broecke van de GGZ Westelijk Noord-Brabant zijn verhaal. "De commercie speelt in op dit gevoel. Denk maar aan de plaatjes, poppetjes en andere acties waarvoor je kunt sparen bij supermarkten, tankstations en winkels."
Geaccepteerd verzamelen
"Iedereen verzamelt wel iets. Niemand kijkt gek op van een sneakercollectie, een volle kledingkast, een goed gevulde voorraadkast. Iedereen weet dat je maar één paar schoenen op een dag draagt net als één broek en geen vijf potten erwten eet. Deze verzamelingen zijn geaccepteerd."
Honderden stofzuigers, ruim 1000 hoorapparaten of 700 rendieren met een rode neus zijn opmerkelijk. Of loopt het hier uit de hand en is er sprake van een obsessie? Volgens psycholoog John hangt dat af of de stabiliteit van de verzamelaar in gevaar komt. "Als er door de verzameling niet meer normaal te leven valt in een woning, er ruzies ontstaan met familieleden, de verzameling erge vervuiling en ongedierte met zich meebrengt. Dan kun je spreken van een aandoening."
LEES OOK: Deze verzamelaars hebben alles over voor hun collectie: duizenden uren werk en een klein fortuin
Als een verzameling een probleem wordt, is het zaak uit te zoeken waarom de verzamelaar zo ontspoort. "Ontleent de verzamelaar zijn identiteit aan zijn enorme collectie? Heeft de verzamelaar ooit te maken gehad met flinke schaarste? Is er misschien een andere aandoening als autisme? Er is altijd wel een oorzaak te vinden waarom een hobby verandert in een obsessie", licht psycholoog John toe.
Zelf is hij trouwens dol op alles wat met houtbewerking te maken heeft, maar hij denkt dat dit niet tot een probleem leidt. Het kan ook zijn dat John in de ontkenningsfase zit, want 'geen enkele obsessieve verzamelaar vindt dat hij een probleem heeft', zegt John later in dit gesprek.
Simpelweg de verzameling opruimen lost het probleem niet op. Als je echt 'verslaafd' bent, is er in no-time weer een andere verzameling. Een hulpverlener zal eerst proberen verbinding te maken met de verzamelaar. "Dat kan door iets simpels. Misschien heeft diegene behoefte aan een douche en schone kleren of een kop soep. Met contact maken en betrouwbaarheid valt een hoop te winnen. In eerste instantie zal de verzamelaar namelijk niet inzien dat er een probleem is. Die vindt vooral dat de omgeving er vooral een probleem van maakt."
Bewustwording
Een volgende stap is om te laten zien dat de verzameling niet alleen ten koste gaat van zijn omgeving maar ook van de verzamelaar.
"Iemand die continu bezig is met downloads te verzamelen zorgt niet voor ruimtegebrek maar komt misschien niet meer van zijn stoel. Hij isoleert zich en eet misschien slecht. Een ander met bergen tijdschriften, zelfs in de badkamer, doet ongezonde opofferingen wat betreft hygiëne en bewegingsvrijheid. Zo zijn er meer argumenten te bedenken voor de obsessieve verzamelaar om hem ervan bewust te maken dat de verzameling hem niet alleen veel brengt maar ook veel kost."