Kipchoge liep de 42,195 kilometer tijdens de INEOS 1:59 Challenge in een uur, 59 minuten en veertig seconden. De 34-jarige olympisch kampioen en wereldrecordhouder liep in de meest ideale omstandigheden. Eén onderdeel hiervan was de bijzondere opstelling van de lopers die Kipchoge omringden om de luchtweerstand maximaal te verlagen. Deze formatie kwam mede tot stand dankzij windtunneltesten en computersimulaties van hoogleraar Bert Blocken van TU Eindhoven.

Kipchoge probeerde in mei 2017 ook al eens de barrière van twee uur te slechten, toen op het Formule 1-circuit van Monza in Italië. Daar lukte het net niet, al was zijn tijd - twee uur en 25 seconden - wel al indrukwekkend.

Honderd formaties geanalyseerd
Tijdens langeafstandslopen speelt aerodynamica een belangrijke rol. De zogenoemde 'hazen' doen niet alleen dienst als tempomakers, maar zetten ook de favorieten uit de wind. Eén haas kan de luchtweerstand van de tweede loper met vijftig procent naar beneden brengen. De formatie waarin deze 'hazen' lopen, bepaalt de maximale luchtweerstand.

Bij de vorige recordpoging in Monza liepen de hazen in een driehoek voor de atleet, waardoor de luchtweerstand naar schatting met zeventig procent werd gereduceerd. Om de luchtweerstand nog verder omlaag te brengen, werden meer dan honderd formaties geanalyseerd met computersimulaties van aerodynamicaspecialist Robby Ketchell van het Amerikaanse AvantCourse en TU-onderzoeker Bert Blocken. De meest optimale formaties uit die analyse werden vervolgens getest in de windtunnel van de TU Eindhoven.

Tegen ieders verwachting in bleek de formatie van een omgekeerde V - met zeven hazen vóór de atleet en drie hazen achter hem - de meest optimale variant. Daarmee nam de luchtweerstand van Kipchoge met 85 procent af ten opzichte van een loper die zonder hazen loopt. "Twee sets onafhankelijk uitgevoerde computersimulaties en de windtunneltesten wezen allemaal deze formatie als beste aan", vertelt Blocken. "Dat was nodig om de lopers te overtuigen van deze opstelling.”

Tegennatuurlijk
De formatie lijkt tegennatuurlijk, maar volgens Blocken is de verklaring logisch. “De hazen krijgen een grotere luchtweerstand te verduren door de stromingsweerstand van de trechter, terwijl Kipchoge hierdoor juist uit de wind wordt gehouden. In het wielrennen neemt de kop van het peloton een driehoekige formatie aan. Dat is een goede formatie als je de luchtweerstand van iedereen in de groep wil reduceren. Maar om dit marathonrecord te lopen, ging het enkel om het minimaliseren van de luchtweerstand van Kipchoge. Niet die van de hazen. Dan is deze omgekeerde V superieur. ”