Het gerucht ging al op 5 september 1944: Breda wordt bevrijd maar het nieuws was vals en er ontstond chaos.

Bijna twee maanden later wordt het werkelijkheid. De geallieerden naderen Breda. Britse en Canadese eenheden zijn via Ulicoten, Chaam en Ulvenhout opgerukt. De Polen zijn vanuit Dorst naar Breda getrokken. Rondom het seminarie Ypelaar belanden ze in gevechten waarbij aan beide kanten slachtoffers vallen. Maar de Polen hebben overwicht en weten de Duitsers terug te dringen. Geallieerden commandanten, onder wie generaal Maczek, besluiten dat het niet nodig is om kanonnen op te Breda te richten om de vijand uit te schakelen.

Intussen worden de Britten en Canadezen in Ulvenhout ook nog aangevallen, door zo’n 200 Duitsers uit het Mastbos. Die schakelen ze snel uit, de helft nemen ze gevangen, velen vluchten weer het bos in.

De geallieerde eenheden gaan door naar het Bredase stadsdeel het Ginneken. Daar treffen ze elkaar. De Britten en Canadezen richten zich op het Ginneken, de brug daar en het Mastbos. De Polen gaan verder de stad in. Na schotenwisselingen met groepjes Duitsers rijden ze via de Wilhelminabrug de Mark over. Vanuit het Van Coothplein rijden ze de stad in, de Grote Markt op. Er barst een groot feest los.

De Polen bevrijden het grootste deel van de stad Breda. En die krijgen ze ongeschonden in handen. Dat is volgens de overlevering mede te danken aan de Poolse generaal Stanislaw Maczek (1892-1994) De inwoners zijn zo blij dat hij de stad heeft gespaard dat ze hem al snel ereburger maken.

Bij Roosendaal gaat de geallieerde opmars minder soepel. Daar zijn de bevrijders de tankgracht bij Tolberg overgestoken. Ze belanden in korte maar hevige gevechten rond buurtschap Vinkenbroek en Boeiink.

Twee Duitse Sturmgeschütze (‘Stugs’) raken er in gevecht met Britse tanks. Al snel worden er twee Britse tanks uitgeschakeld. Kort daarna gaat het volledig mis: In een kwartier tijd schakelen de ‘Stugs’ negen Britse Churchill-tanks uit, tegen één Duits kanon. De Britten verliezen 25 man, negen van hen sneuvelen. Roosendaal is nog niet bevrijd.

Het is de Duitsers vooral te doen om tijd te winnen, de opmars te vertragen. Zodat ze rustig nieuwe posities kunnen innemen. Ze vallen massaal terug achter de rivieren Mark en Dintel. Als dieven in de nacht trekken ze soms weg, zoals in Roosendaal gaat gebeuren.

Acht Britse vliegtuigen vallen die dag de elektriciteitscentrale aan in Roosendaal. Ze bombarderen ook een Duits stafkwartier in de binnenstad. Er sneuvelen ook onschuldigen: een heel gezin in de Nispensestraat, vader, moeder en vijf kinderen.

Vader en dochter neergeschoten
Poolse piloten cirkelen boven Fijnaart. Ze zien een Duitse colonne, vallen hem aan en doorzeven de voertuigen. De Duitsers ontsnappen. Maar een vader en zijn dochter op de Molenstraat worden getroffen. Pa was nog op zijn dochter gaan liggen om haar te beschermen maar overlijdt meteen. De Duitse ambulancebroeders ontfermen zich over het kind en brengen haar nog naar het ziekenhuis in Oudenbosch maar daar overlijdt het meisje een dag later.

In Bergen op Zoom proberen de Canadezen de zwaar verdedigde turfvaart De Zoom over te steken. Nu bij de fabrieken. Zwemmend zelfs. Ze slagen erin definitief door te breken en de vijand te verjagen. Bergen op Zoom is nu echt helemaal bevrijd. Net als het nabijgelegen Heerle vandaag, maar wel weer na fikse schotenwisselingen in het dorp.

Resterende Duitsers gaan naar hun stelling bij Steenbergen en Welberg. Intussen blaast hun genie de kerktoren van Lepelstraat op. Ze worden niet achtervolgd en kunnen in alle rust hun verdedigingslinies daar versterken. De Canadese commandanten eisen 48 uur rust voor alle manschappen.

Hitler bemoeit zich weer persoonlijk met de gang van zaken in Brabant. Terugtrekken mag, maar de Duitse eenheden moeten voet aan de grond houden bij de rivieren: bruggenhoofden dus. Om snel terug te kunnen keren indien nodig.

Kampfgruppe verdwijnt
Uit Kruisland vertrekt de legerstaf van Kampfgruppe Chill. Inclusief hun commandant die wekenlang en succesvol de bevrijders wist tegen te houden. Ze gaan de Mark over: de nieuwe verdedigingslinie. Bij Stampersgat, blijven ze nog een paar dagen in de streek en verplaatsen dan naar Dordrecht.

In het Duitse legercommando wordt besloten alle troepen boven Tilburg terug te trekken achter de Maas. Via de Keizersveerse brug en met veerboten bij Capelse Veer.

Dat moet ook wel, want de geallieerden naderen razendsnel. De Highlanders bevrijden Kaatsheuvel. Ze komen in de streek rond Dongen de Desert Rats tegen. Die gaan snel en dwars door de regio. De ‘Rats’ bevrijden Dongen en vandaag bevrijdt deze 7e Britse pantserdivisie Oosteind.

De Timberwolves bereiken de weg Breda-Roosendaal en ook de rand van Etten.

Voor de Duitsers is er geen houden meer aan. Maar ze geven zich nog steeds niet gewonnen.

De kranten van 1944
Jan de Wit uit Rosmalen verzamelt kranten uit de oorlog en wij mochten in zijn archief kijken. Wil je de krant van deze dag in 1944 ook nalezen, klik dan hier.