Ongeveer driehonderd Poolse militairen zijn na de Tweede Wereldoorlog in Breda gebleven. Ze trouwden met Nederlandse meisjes en werden steeds Bredaser.

Luister hier naar hun verhaal:

Luister maar naar Stas Szamrowicz, Frans Ruczynski en Willem Krzeszewski - alle drie net na de bevrijding geboren - over dat Poolse Breda. In dit interview - het eerste uit een serie van drie - vertellen ze over hun eigen geschiedenis. Kregen ze van hun Poolse vader meer mee dan hun achternaam en het recept voor roerei met spek? Mooie verhalen over een bijzonder stukje Bredase historie.

"Ze kozen de mooiste meisjes uit," zegt Stas Szamrowicz; zijn vader was een van die Poolse soldaten die in 1944 de stad binnentrokken. Ze waren een jaar of twintig en na een lange en bewogen veldtocht vanuit Normandië toe aan warmte en genegenheid.

Een potente mix
De Polen bleven bijna een half jaar in de Baronie. Omdat het fout ging bij de slag om Arnhem kwam het front vast te zitten. De geallieerden konden niet verder en veel Polen werden ingekwartierd bij Bredase families. De vreugde over de bevrijding en de stoere verschijning van de Polen vormden een potente mix: veel Bredase meisjes kwamen in de gespierde armen van een bevrijder terecht.

In 1945 rolden de Poolse tanks weer verder. Ze vochten tegen de Duitsers in het Noorden van Nederland en trokken Duitsland in. Uiteindelijk namen ze in mei '45 Wilhelmshaven in aan de Duitse noordkust. Daar in de buurt (in Meppen) wisten ze ook de hand te leggen op een bijna nieuwe Duitse tank die later als 'de Poolse tank' in Breda kwam te staan.

Niet naar Polen
Veel Poolse soldaten hadden verder gewild: op naar het oosten, naar Polen om hun vaderland te bevrijden van de Duitsers maar ook van de Russen. De geallieerden hadden echter besloten dat daar geen sprake van kon zijn. Polen hoorde bij de Russische invloedssfeer en dat moest zo blijven.

Wie in een Westers leger had gediend - en zo zagen de Russen de Eerste Poolse Pantserdivisie - was er niet welkom. Veel Poolse soldaten konden niet naar huis en moesten zelf maar uitzoeken waar hun toekomst lag. Willem Krzeszewski kan zich goed herinneren dat zijn vader hierom een enorme hekel aan Churchill had.