De eerste keer slaagden de coalitiegenoten er nog in die bom onschadelijk te maken door het vuur te doven voordat het bij het lontje kwam. Dit keer heeft het CDA het lont in brand gestoken en is het wachten op de politieke klap.

Waar het CDA vorige week nog redelijk standvastig meeging met de coalitiepartners is er nu de ommezwaai. Dat komt, omdat de CDA-afdelingsvoorzitters zich hebben geroerd. Die vonden het resultaat dat de fractie uit het vuur sleepte veel te mager. Ze hebben zelfs voor zaterdag een bijeenkomst uitgeschreven om daarover te praten. De boerenactiegroep Farmers Defence Force heeft al aangekondigd met de tractor voor de deur van die vergadering te gaan staan.

Door de knieën
De druk van de partijvoorzitters en de lokale CDA-fractievoorzitters heeft er voor gezorgd dat nu ook de provinciale fractie door de knieën is gegaan. Dat de lokale christen-democraten dat deden, is te begrijpen. Zij staan dicht bij hun leden van wie een groot deel boer is en die ze in het dorp voortdurend tegenkomen.

Provinciale bestuurders spelen doorgaans in een ander krachtenveld dan het dorp. Zij hebben te maken met een coalitie waarmee compromissen zijn gesloten. Het CDA in Provinciale Staten heeft er voor de boeren uitgesleept wat eruit te slepen was, ook al is dat minimaal. Nu de fractie toch weer teruggrijpt op verlenging van de deadline is de kans op een politieke crisis groot. Al was het alleen maar omdat nu blijkt dat je met de christen-democraten geen zaken kunt doen. In de politiek heet dat: een onbetrouwbare partner.

Hoe nu verder?
Stel dat het CDA een voorstel maakt waarin staat dat de deadline wordt opgeschoven, dan moeten Provinciale Staten daarover stemmen. Daar zullen PVV en FvD voor stemmen en ook een aantal kleinere partijen zal er in meegaan. De vraag is welke partijen de hele kwestie een politieke crisis waard vinden. Afhankelijk daarvan wordt het spannend of er voor zo’n voorstel een meerderheid komt. En dan is er dus crisis.

De coalitiepartijen GroenLinks, D66, VVD en PvdA zullen niet toegeven. Daarvoor zitten ze te geharnast in deze strijd. GL en D66 zijn er heilig van overtuigd dat de natuur gered moet worden, de VVD wil wegen aanleggen en de PvdA wil huizen bouwen en daarvoor moet de stikstofuitstoot teruggedrongen worden, te beginnen bij de boeren.

Als er een politieke crisis ontstaat die leidt tot het vertrek van het CDA uit de coalitie, verliezen de boeren een bondgenoot en zal er opnieuw over samenwerking onderhandeld moeten worden. Nieuwe verkiezingen kan staatsrechtelijk niet. Dat worden lange onderhandelingen in een tijd waarin er zulke belangrijke beslissingen moeten worden genomen over de toekomst van de boeren. Een politieke crisis op dit cruciale moment zou heel slecht zijn. De vraag is of de lokale CDA-bestuurders zich daar voldoende van bewust zijn.