Welke mogelijkheden heeft het CDA om alsnog dat uitstel te krijgen?
Zoals het er nu naar uitziet praat Provinciale Staten in december weer over de stikstofproblematiek. Het CDA kan dan een motie indienen om uitstel te krijgen. Eenzelfde motie van Forum voor Democratie werd op 25 oktober afgewezen, ook door het CDA. Als het CDA daar nu wel voor stemt, dan is er nog geen meerderheid voor zo’n uitstel. De andere coalitiepartijen en de SP zullen tegen stemmen en die hebben samen 28 zetels. Dat is de helft plus één. Het antwoord op de vraag of er uitstel mogelijk is, luidt dus: nee. Of één van de andere coalitiepartners moet ook zwichten. Daar ziet het vooralsnog niet naar uit.

Wat gebeurt er als het CDA voet bij stuk houdt en er een vertrouwensbreuk ontstaat binnen het college van Gedeputeerde Staten?
Dan kan het CDA zelf besluiten uit de coalitie te stappen, omdat de partij niet meer met coalitiegenoten VVD, D66, GroenLinks en PvdA wil samenwerken. Het kan ook zijn dat de vier andere partijen breken met het CDA. Dan ontstaat er een vreemde situatie, want die vijf partijen zijn het over heel veel wel eens, behalve over de aanpak van de stikstofproblematiek. Dat onderwerp is echter te groot en het CDA heeft te hoog spel gespeeld om af te spreken dat ze het er over eens zijn dat ze het over de stikstofkwestie oneens zijn. Agree tot disagree is in dit geval niet denkbaar.

Betekent een breuk dat de twee CDA-gedeputeerden dan automatisch opstappen?
In een coalitie is een scheiding van tafel en bed niet voor de hand liggend. Als het CDA breekt dan zou het heel vreemd zijn als de gedeputeerden blijven zitten. De andere partijen zullen niet willen samenwerken met collega’s van een partij die onbetrouwbaar blijkt. Overigens kunnen de gedeputeerden wel blijven zitten. Dat gebeurde begin dit jaar toen de SP-fractie tegen de fusie van Nuenen met Eindhoven was en de SP-gedeputeerden het collegestandpunt (voor fusie) bleven steunen. Maar dat was een paar maanden voor de verkiezingen en dan heeft niemand behoefte aan een crisis. Als de gedeputeerden van het CDA blijven zitten kunnen andere partijen proberen hen met een motie van wantrouwen wegsturen.

Wat gebeurt er als de CDA-gedeputeerden vertrekken?
Dan kunnen de vier overgebleven partijen kiezen voor een minderheidscoalitie. Ze moeten dan voor elk voorstel een meerderheid zoeken. De overgebleven coalitiepartijen kunnen dan uit hun eigen gelederen nieuwe gedeputeerden voordragen. Provinciale Staten van Brabant hebben voor zeven gedeputeerden gekozen. Als het college ervoor kiest met vijf of zes gedeputeerden door te gaan dan moet Provinciale Staten daarover een besluit nemen.

Kunnen de overige coalitiepartijen een andere partij vragen mee te doen?
Dat kan en dan zou die partij een gedeputeerde kunnen leveren. De enige partij die de coalitie aan een krappe meerderheid kan helpen is de SP. Die heeft in de vorige periode ook meegeregeerd. De SP viel nu buiten de boot omdat de VVD niet wil dat er in het college drie linkse partijen vertegenwoordigd zijn. Het is niet waarschijnlijk dat de VVD dat nu opeens wel zou willen.

Kunnen er ook nieuwe verkiezingen komen?
Nee, dat kan alleen als er een kabinetscrisis in Den Haag is. In gemeenten en provincies worden geen tussentijdse verkiezingen gehouden. De partijen die in maart van dit jaar zijn gekozen moeten het de komende vier jaar samen zien te rooien.