Nederland heeft weer speelruimte nodig. Als de provincies geen vergunningen meer kunnen geven voor nieuwe wegen, nieuwe huizen, nieuwe bedrijven of... nieuwe stallen zit het land met een groot probleem. De bouw is een belangrijke motor voor de economie.

Kabinet móet iets doen
Maar de wettelijke bescherming van Natura 2000-natuurgebieden is keihard. Stikstof bedreigt de natuur en het kabinet móet daar iets aan doen. Zonder maatregelen om de hoeveelheid stikstof in de lucht te verminderen, kan elke vergunning met succes bij de rechter worden aangevochten. Tot aan het Europese Hof toe. Dat milieu-organisaties de knowhow hebben voor zulke rechtszaken, is geen verrassing meer.

Het kabinet moet dus met ideeën komen die niet meteen met rechtszaken uit het water worden geschoten. En het liefst snel!

Een van die ideeën is een drempelwaarde, plannen die minder dan een vastgestelde hoeveelheid stikstof veroorzaken, krijgen zonder veel gedoe een vergunning. Maar waar leg je zo'n drempelwaarde dan? Te hoog en de natuurbescherming schiet er niets mee op, te laag en je helpt er de markt niet werkelijk mee op gang.

Minder dieren
Veel mensen pleiten al jaren voor een vermindering van het aantal dieren in de veehouderij. Volgens cijfers van het RIVM zorgt de ammoniak uit mest van varkens en koeien voor veertig procent van de stikstof. Het probleem is in de sector al lang bekend en er wordt ook aan gewerkt. De boerenprotesten van de afgelopen tijd maken in ieder geval duidelijk dat dit geen snel uit te voeren oplossing is. De partijen in het kabinet hebben op dit vlak allemaal hun eigen benadering en de boeren staan overduidelijk in de verzetsstand en zijn ook druk rechtszaken aan het voorbereiden.

90, 100 of 120
En zo wordt de maximumsnelheid belangrijk. Volgens de cijfers is het verkeer niet de grootste boosdoener op stikstofgebied. Maar alle beetjes helpen. Het verlagen van de maximumsnelheid zorgt ervoor dat iedereen meedoet en pijn voelt. In de coalitie doet zo de VVD (de vroem-, vroempartij) een knieval die andere partijen, bijvoorbeeld het CDA dat vanouds veel sympathie voor de boeren voelt, ook tot bewegen aan kan zetten.

Een andere weg is om anders om te gaan met het beheer van de Natura 2000-gebieden. Moeten ze wel allemaal zó goed worden beschermd? Een motie die daarop zinspeelt, is door de Tweede Kamer aangenomen. De beheerders van de natuurgebieden (in Brabant bijvoorbeeld Het Brabants Landschap en Natuurmonumenten) zijn daar kritisch over. Ze hebben veel geld en moeite geïnvesteerd in de gebieden - al zien ze dat nu vaak al als dweilen met de kraan open - en houden het morrelen met de normen kritisch in de gaten.

En... ze weten dat ze het Europees recht aan hun kant hebben.

Kwetsbare natuurgebieden
Wat er in Den Haag uit de hoge hoed komt, is belangrijk voor Brabant, de provincie met drie keer zo veel varkens als inwoners én met ruim twintig natuurgebieden die voor bijna twee-derde kwetsbaar zijn voor stikstof. Brabant zelf is voor de boeren strenger dan andere provinciebesturen. In Brabant moeten boeren voor 2022 hun stallen zo hebben aangepast dat er veel minder stikstof uitkomt. De provincie heeft dat beleid vorige week nog eens bevestigd, ondanks alle tractoren op de drempel van het provinciehuis. Maar wat als het Rijk zich er mee gaat bemoeien?

Politiek zijn de Haagse beslissingen ook belangrijk in het Brabantse. CDA Brabant heeft het strenge Brabantse beleid vorige week in de statenvergadering gesteund maar kwam snel erna met een verklaring dat het eigenlijk anders zou moeten. De partij zit in de Brabantse coalitie. Als die straks beslissingen moet nemen naar aanleiding van de Haagse besluiten, kan een haarscheurtje zo maar veranderen in een verlammende politieke kloof.

Eindhoven Airport
Het kabinet wacht nog op een advies over de luchtvaart, de sector die zeker volgens veel boeren nu nog te makkelijk wegkomt. Milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (die bekend staat om de juridisch zorgvuldige aanpak) heeft in september een brief naar Den Haag gestuurd. Eindhoven Airport zou (net als de andere regionale vliegvelden) de vergunningen niet op orde hebben. Volgens die brief moet het Rijk hier optreden met een flinke daling van het aantal vluchten op Eindhoven als gevolg.

Een tweede 'luchtvaartkwestie' die nog gaat spelen, is de militaire basis Vredepeel waar Defensie weer gevechtsvliegtuigen wil stationeren. Volgens Defensie kan dat op de oude vergunningen die er nog voor de basis liggen. Het vliegveld ligt vlakbij De Peel, een gebied met een aantal kwetsbare natuurgebieden. De Brabantse Milieu Federatie onderzoekt daarom hoe ze de plannen van Defensie kunnen dwarsbomen.

Nederland is verplicht de natuur in Natura 2000-gebieden te beschermen en te herstellen. Dat is al zo sinds de invoering van die natuurgebieden in 2009 en 2010. Het is een wet waar iedereen zich aan moet houden. Sinds de stikstofuitspraak van de Raad van State in mei dringt dat langzaam door; voor veel mensen is het nog een ongemakkelijk gevoel.