Geëmotioneerd kijkt hij vanaf de bank naar buiten, tevergeefs hopend op bezoek. "Alles zijn ze vergeten, alles", verzucht hij.

Bruggen bouwen en mijnen ontmantelen
Als 17-jarig jochie ontsnapte Figiel uit een Duits kamp voor dwangarbeiders en sloot hij zich aan bij de Eerste Poolse Pantserdivisie van generaal Stanislaw Maczek. Daar leerde hij om bruggen te bouwen en mijnen te ontmantelen. Van Normandië tot in Noord-Duitsland hielp hij de Duitsers te verslaan.

Na de oorlog keerde Figiel terug naar Breda, waar hij verliefd was geworden op Joke. Teruggaan naar Polen ging niet. De Russen hadden zijn land bezet en bestempelden de bevrijders van Breda als verraders.

Nu, november 2019. Op een kille doordeweekse dag sta ik voor het huis van de Poolse held. Herhaaldelijk moet ik aanbellen voordat de deur wordt opengedaan. De hoogbejaarde man is slecht ter been. Bovendien brengt een slecht gehoor en beperkt zicht Figiel aan het twijfelen of er echt iemand voor zijn deur staat.

Sinds begin dit jaar is Roman Figiel alleen thuis in zijn doorzonwoning uit de jaren vijftig. Want zijn grote liefde sinds 1944, zijn Bredase vrouw Joke, is vanwege dementie opgenomen in verpleeghuis Elisabeth. "Mijn vrouw. Die hebben ze echt gestolen van mijn kamer, omdat ze een beetje ziek was. Ik mis haar vanaf dat eerste moment." De oud-strijder staart opnieuw naar buiten, wetende dat Joke nooit meer thuis zal komen.

Praatstoel
Al ben ik voor de oud-strijder een vreemde vent met een camera, toch zit Figiel al snel op zijn praatstoel. Verhalen over hoe hij na de oorlog aan de slag ging bij telecombedrijf Ericsson, hoe hij geld stuurde naar zijn familie in Polen die het zwaar had onder het communistische juk.

Maar ook gruwelijke verhalen over de oorlog. Over hoe andere Poolse sappeurs bij het Franse Falaise het slachtoffer werden van een Duitse mijn. Er rolt opnieuw een traan over de wang van de veteraan. Ook na meer dan 75 jaar zit de oorlog nog dagelijks in zijn hoofd. En als het even kan, wil hij erover vertellen.

Vergeten veteraan
Aan de muur hangen foto's. Glorieus met zwarte militaire baret op, in zijn armen een baby'tje. Een foto van generaal Maczek, samen met de toenmalige Bredase burgemeester Van Slobbe. Hij was het die de Poolse bevrijders uitriep tot ereburgers. Figiel is er maar wat trots op: "Vroeger zeiden ze: ben jij een Pool? Hoe gaat het met je? Maar tegenwoordig lopen ze snel aan je voorbij, net stieren. Alles zijn ze vergeten. Alles."

"99 procent van de mensen waarmee ik kon praten is inmiddels dood. Ik ben nu blij dat er nog af en toe iemand bij mij komt kijken. Ik zit alleen en zou wat meer gezelschap willen krijgen."

 Onvoldoende bezoek
Bozena Rijnbout-Sawicka van de stichting Serce Polski in Breda ontfermt zich zo goed als ze kan over de Poolse oud-strijder. Naast haar drukke baan en eigen familie. Ook de twee zonen van Roman Figiel komen zo vaak mogelijk even langs, maar zij hebben het eveneens druk. Het is volgens Rijnbout-Sawicka niet voldoende.

Het zorgen voor doordeweeks gezelschap voor de oud-strijder kost geld, want de inzet van vrijwilligers biedt onvoldoende regelmaat. Vorige maand struikelde Figiel nog in de badcel. Hij liep daarbij een flinke hoofdwond op.

Volgens Rijnbout-Sawicka hebben de gemeente Breda en andere instanties, zoals de Sociale Verzekeringsbank, allemaal wel geld om dit te betalen, maar wordt er in praktijk geen actie ondernomen om de eenzame Poolse held te helpen.

'Er is geen tijd meer'
Ze spreekt haar zorgen uit: "Vooral door de week zit meneer Figiel te lang alleen thuis. Hij eet slecht en is de afgelopen maanden kilo's afgevallen. Er is geen tijd meer."