Die negen maanden maken deel uit van een pakket maatregelen en dat is waarop geoordeeld moet worden. Dat hele pakket werd vrijdag gepresenteerd door het voltallige college van Gedeputeerde Staten. Daarmee straalden de gedeputeerden uit dat ondanks de boerenprotesten en de druk uit Den Haag (waar de Brabanders opeens tegenover Mark Rutte stonden die van de kwestie een 'chefsache' had gemaakt) de coalitiegenoten eendrachtig waren. Bovendien, zo was vrijdag te beluisteren, de oplossing van het stikstofprobleem raakt iedereen.

Boerenorganisatie ZLTO is tevreden. Dat is goed nieuws voor de provinciebestuurders, maar de ZLTO is niet meer die grote speler in het veld. De traditionele boerenorganisatie wordt al maanden overschaduwd door het veel radicalere Farmers Defence Force. Als die zegt: we rukken 13 december toch op naar het provinciehuis dan kunnen ze daar de borst weer nat maken.

Intensief overleg
Waarom is de ZLTO zo tevreden? Wim Bens zei dat hij vooral blij is dat zijn ZLTO en de provincie volgend jaar samen gaan nadenken over het oplossen van het stikstofprobleem. Dat is maar de helft van het verhaal. Gedeputeerde Rik Grashoff (GroenLinks) heeft de afgelopen maanden niet alleen intensief gesproken met minister Carola Schouten van Landbouw, hij heeft ook avond aan avond overleg gepleegd met de boeren, milieubewegingen, burgerplatfora, stallenbouwers, veevoederfabrikanten en adviesbureau’s voor agrariërs.

Brabants delta
In de wandelgangen hoor je dat er harde woorden zijn gevallen, maar dat er ook is gemasseerd. Al die gesprekken staan ook aan de basis van de maatregelen die vrijdag zijn gepresenteerd. Er wordt zelfs gesproken over een eigen Brabants deltaplan voor de aanpak van het stikstofprobleem. Er worden al vergelijkingen gemaakt met de manier waarop in zuidoost-Brabant bestuurders en industriëlen de handen ineensloegen toen de economische crisis uitbrak met als gevolg dat die regio nu één van de belangrijkste economische trekkers van ons land is geworden.

Gestrekt been
Of Brabant ook op gebied van natuur en milieu zo’n status kan bereiken is de vraag. Brabant ging er in 2017 met gestrekt been in, toen het moment waarop de stallen vernieuwd moeten zijn van 2028 naar 2022 ging. Dat was het allereerste politieke antwoord op de vraag hoe de natuur gered kon worden.

Daarna kwam de PAS-uitspraak van de Raad van State, de warme sanering van de varkenshouderij en nog wat van die hobbels op de weg. Chaos was het gevolg. Een chaos waar de provincie zelf debet aan was met onder meer een politieke crisis die ertoe leidde dat het CDA de kont tegen de krib gooide.

Orde in chaos
Wat Brabant nu doet, is orde scheppen in die chaos. Daarbij zijn een paar dingen overeind gebleven: de stikstofuitstoot moet omlaag met 25 tot 40 procent in de komende tien jaar. Brabant is daarin strenger dan de rest van Nederland. De datum van 2028 komt nooit meer terug. En de provincie gaat nog intensiever overleggen met iedereen die een bijdrage aan dat eerste doel kan leveren, vooral met de boeren. Belangrijk is ook dat boeren in de buurt van Natura 2000-gebieden niet worden gedwongen te verkopen. Dat gebeurt vrijwillig. Ze hoeven ook geen uitstootrechten in te leveren als ze hun bedrijf willen uitbreiden.

Het is een Brabantse Deal, die wel broos is, maar volgens mensen die de afgelopen weken aan tafel heeft gezeten, perspectief biedt. Wie daar met een tractor overheen gaat walsen neemt een grote verantwoordelijkheid op zich.