Omroep Brabant hield een liveblog bij van de vergadering. Deze liveblog vind je onderaan dit bericht. Scroll daarvoor naar beneden.

Een meerderheid van de Staten verwierp ook een motie van VVD, D66, GroenLinks en PvdA waarin werd opgeroepen de voorgestelde maatregelen als uitgangspunt voor het beleid te nemen. Dat betekent in feite dat het college van Gedeputeerde Staten nog een keer op die maatregelen moet gaan studeren.

'Deadlines nog niet van de baan'
Dit besluit heeft vooralsnog geen gevolgen voor de deadlines. Die zijn nog niet van de baan. GS kan die altijd nog regelen in de zogeheten interim omgevingsverordening. Het afwijzen betekent alleen dat GS het steuntje in de rug moet missen dat de coalitie in gedachten had.

De meerderheid kwam er niet, omdat de SP tegenstemde. De partij is wel voor maatregelen, maar ze wilde meer. Namelijk dat bij verkoop van boerenbedrijven vijftig procent uitstootrechten wordt afgeroomd ten bate van natuurverbetering. Daar wilde provinciebestuurder Grashoff niet aan.

'Niet realistisch'
In een eerste reactie zei CDA-fractievoorzitter De Hoon dat ze na maanden debatteren heeft moeten vaststellen dat de andere partijen vasthouden aan een lijn die volgens het CDA 'niet realistisch' is. Geconfronteerd met de vraag dat de boeren vrijdag nog geen zekerheid hebben gekregen, antwoordde De Hoon dat het CDA zal blijven strijden voor de boeren.

Ze put hoop uit het feit dat de SP de voorstellen ook niet als uitgangspunt wil nemen. Overigens wilden de socialisten vooralsnog niet tornen aan uitstel van de deadline.

'Verder praten in het nieuwe jaar'
VVD-leider en gedeputeerde Christophe van der Maat zei het jammer te vinden dat het stikstofbeleid niet is aangenomen. "We gaan ons beraden hoe we verder moeten."

De partij betreurt het vertrek van het CDA uit de coalitie. "Nu is er een minderheidscoalitie ontstaan. We moeten wel heel veel doen in Brabant. Wij gaan nu kijken hoe we Brabant bestuurbaar kunnen houden. We adviseren iedereen op adem te komen en dan in het nieuwe jaar in het parlement verder te praten hoe we Brabant goed kunnen besturen."

Debat over stikstof
Provinciale Staten vergaderden vrijdag over de stikstofmaatregelen. Het was een belangrijke dag voor iedereen. Niet alleen voor de boeren die zich in hun voortbestaan bedreigd voelen, maar ook voor mensen die zich zorgen maken over de natuur en hun eigen gezondheid.

LEES OOK: Een dag met boerenprotesten: dit waren de hoogtepunten (of dieptepunten)

Het begon vrijdagmorgen met de visies van de partijen op de aanpak van de stikstofproblematiek. Gaandeweg de middag spitste de discussie zich toch weer toe op de rol van het CDA. Dit keer wilden niet alleen de oppositiepartijen, maar ook de coalitiepartijen van fractievoorzitter Ankie de Hoon weten of haar fractie de coalitie bleef steunen.

Van Toorenburg actief aanwezig
Opvallend was dat CDA-Tweede Kamerlid Madeleine van Toorenburg een groot deel van de middag op de publieke tribune zat en twee keer tijdens een schorsing bij de CDA-fractie aanschoof. Dat leidde in de wandelgangen tot veel speculaties. "Wij hebben wel vaker gasten bij onze vergaderingen", was het commentaar van De Hoon.

Het is de eerste keer in de geschiedenis dat een coalitie in Brabant voortijdig is gevallen.

De maatregelen die vrijdag werden besproken en die afgewezen werden, zijn:

• Boeren moeten voor 1 januari 2021 een aanvraag indienen voor een milieuvriendelijke stal.
• De provincie wil boeren die binnen een straal van vijf kilometer van een gevoelig natuurgebied liggen uitkopen.
• Boeren die het bedrijf van de buurman willen kopen, kunnen maar 70 procent van de uitstootrechten overnemen.

LIVEBLOG

21.47: EINDE VAN HET DEBAT OVER DE STIKSTOFAANPAK EN EINDE VAN DIT LIVEBLOG

21.45: Verklaring Christophe van de Maat (VVD, gedeputeerde). "Jammer dat het stikstofbeleid niet is aangenomen. We gaan ons beraden. Met het vertrek van het CDA is er een minderheid. Moeten wel veel doen in Brabant. Wij willen ons werk blijven doen en gaan kijken hoe we Brabant bestuurbaar houden. We adviseren iedereen op adem te komen en dan in het nieuwe jaar in het parlement verder praten hoe we Brabant goed kunnen besturen".

21.20: Het CDA heeft de coalitie in de Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant verlaten tijdens het debat over het stikstofbeleid.

21.10: Motie van CDA om deadline

21.00: Motie om beleid te steunen verworpen. Alleen de vier coalitiepartijen VVD, D66, PvdA en GroenLinks stemden voor. Daarmee zijn we er nog niet want er komt nog een CDA-motie waarin expliciet wordt voorgesteld de de deadline op te schuiven

20.55: Het wordt spannend, want als eerste komt een motie van de coalitie aan de orde om in te stemmen met de Brabantse Aanpak Stikstof, oftewel de plannen van het college. Wat doet het CDA? De belangrijkste punten nog een keer op een rijtje:

• Boeren moeten voor 1 januari 2021 een aanvraag indienen voor een milieuvriendelijke stal.
• De provincie wil boeren die binnen een straal van vijf kilometer van een gevoelig natuurgebied liggen uitkopen.
• Boeren die het bedrijf van de buurman willen kopen, kunnen maar 70 procent van de uitstootrechten overnemen.

Er is ondertussen een hoger politiek spel gespeeld. Het CDA heeft gezegd dat de partij het oordeel over de motie (van coalitiepartijen D66, VVD, PvdA en GroenLinks) om in te stemmen met de plannen, laat afhangen van hoe andere partijen over de CDA-moties stemmen. Maar die motie van de andere coalitiepartijen staat als eerste, daarna komen de CDA-moties pas. De SP stelde voor om die coalitiemotie als laatste te behandelen. Daarmee lokte de SP het CDA uit de tent. Die hapte toe, maar bleek de enige. Dat betekent dus dat het CDA nu meteen kleur moet bekennen.

20.20: Het systeem waardoor mensen online de vergadering van Provinciale Staten kunnen volgen hapert. Er wordt geschorst om dat systeem te resetten. Waarschuwing Commissaris Van den Donk waarschuwt dat dan ook het licht even kan uitvallen.

20.10: Grashoff ontraadt ook motie van SP om de komende twee jaar alle stikstofrechten die vrijkomen door uitkoop van bedrijven te korten met 50 procent en die dan te gebruiken voor natuurherstel.

20.08: Grashoff kan zelfs leven met idee van CDA om de komende drie maanden in gesprek te gaan met de boerensector. Hij vindt het niet acceptabel om de deadline van 1 januari 2021 voor alle agrarische bedrijven op te schuiven. Hij ontraadt de motie. "Het is ook niet nodig want we gaan in gesprek en we hebben er grip op".

20.06: Grashoff komt CDA tegemoet met motie om strostallen uit te sluiten van stalaanpassingen.

19.58: Het debat begint weer. Grashoff reageert op motie CDA om het beleid Brabantse Aanpak Stikstof flexibel te houden en in te spelen op landelijk beleid. Als de commissie Remkes (die het kabinet adviseert over stikstofbeleid) adviezen geeft die leiden tot landelijk beleid waar Brabant zich aan moet houden, dan zit daar volgens Grashoff niks anders op. Grashoff vindt de motie daarom prima.
Er komt ook nog een CDA-motie om de deadline van 1 januari 2021 uit te stellen en eerst drie maanden met de boeren te praten en daarna pas deadlines in te stellen. Het antwoord van Grashoff komt zo. Hij moet eerst een debatje met Van Hattem van de PVV afwerken.

19.05: Nu eerst een dinerpauze tot 19.45 uur

19.00 uur: Alexander van Hattem (PVV) wil nu wel eens weten of Gedeputeerde Staten en de andere coalitiepartijen eigenlijk wel verder willen met het CDA

18.45: Derde termijn is begonnen. Het CDA in Provinciale Staten heeft de coalitie wederom op scherp gesteld. Fractievoorzitter Ankie de Hoon heeft een motie ingediend waarmee ze wil dat de provincie de komende drie maanden in gesprek gaat met de boeren en daarna pas deadlines voor vergunning voor milieuvriendelijke stallen vaststelt. Afhankelijk van wat PS daarvan vrijdagavond vinden zal het CDA de positie in de coalitie bepalen.

18.38: Vergadering wordt weer geschorst voor een paar minuten. Daarna wordt besloten of er een derde termijn komt. Dat is nieuw omdat er in de eerste niet geïnterrumpeerd mocht worden.

17.42: Gedeputeerde Rik Grashoff beantwoordt nu de vragen die zijn gesteld. Het was vooral finetuning van de antwoorden in eerste instantie. Het gaat in ieder geval wel over aanpak van stikstofprobleem.
Tanja van de Ven (CDA) ondervroeg de gedeputeerde. Wat gebeurt er, vroeg ze , als de provincie een boer uitkoopt en het blijkt dat de neerslag van stikstof na verloop van tijd niet is verminderd.
Als antwoord kreeg ze een verhandeling over objectieve rekenmodellen. Hermen Vreugdenhil (CU/SGP) stelde de vraag wat scherper. Grashoff vertelde hem dat "we onder ogen moeten zien dat de veehouderij by far verantwoordelijk is voor de grootste stikstofneerslag".
Een antwoord op de vraag kwam er niet. Grashoff wilde vooral ruimte om daar met experts over na te denken. "Dat betekent dus dat GS zich het recht voorbehouden later nog strenger tegen boeren op te treden als de neerslag niet is verminderd. Het probleem wordt bij de boeren neergelegd", aldus Vreugdenhil.
Grashoff hield bij veel een slag om de arm. "We moeten voor een waslijstje aan dingen wachten op stappen van het rijk. Het kan best zijn dat we een heel seizoen niks kunnen doen en dingen moeten gedogen. Daar kan ik niks aan doen".

17.08: Het stikstofdebat in Provinciale Staten gaat verder, na een dik half uur beraad. Vooralsnog is het vooral een herhaling van zetten en vragen stellen aan Gedeputeerde Staten. Na het debat met De Hoon van het CDA is het stil bij de interruptiemicrofoon. Het wachten is op de stemming over de moties, dan moet iedereen kleur bekennen.

De vraag is wat dat oplevert. Hoewel het over de aanpak van het stikstofprobleem gaat, zijn alle ogen nu toch weer gericht op het CDA. Gaat die nu wel of niet mee met de voorgestelde maatregelen. Meer bepaald of het CDA nog deel uitmaakt van de coalitie. Of zoals Arend Meijer van D66 aan Ankie de Hoon van het CDA vroeg: "Zijn we eigenlijk nog getrouwd".

Ondertussen wordt er even geschorst omdat er een verschil van mening is over hoeveel spreektijd iedereen heeft.

16.30: Schorsing is met een half uur verlengd tot 17.00 uur

16.14: CDA heeft zich teruggetrokken. Tweede Kamerlid Madeleine van Toorenburg is weer aangeschoven

16.08: Er wordt nu wel geschorst tot half vijf. CdK Wim van de Donk: "Dit zou wel eens het enige unanieme besluit kunnen zijn dat vandaag wordt genomen".

16.07: Henri Swinkels, SP.
"Het wordt hier een politiek circus. Ik ga me beperken tot de inhoud". Komt met motie om de eerste twee jaar dat de provincie bedrijven uitkoopt minimaal 50 procent beschikbaar te stellen voor verbeteren van de natuur". Dat is meer dan de 30 procent die GS voorstellen. "We moeten alles doen dat mogelijk is voor de natuur".

15.57: Ankie de Hoon, CDA
De andere partijen willen van het CDA vooral weten of ze de coalitie nog steunen. Het gaat niet meer over stikstofmaatregelen, maar over de rol van het CDA. De Hoon laat het allemaal van zich afglijden. Ze geeft geen antwoord, op politieke vragen. "De Hoon: wij zijn hier bezig met de aanpak van een stikstofprobleem".

15.50: Er wordt gedebatteerd over de vraag of er geschorst kan worden. Er wordt niet geschorst. De Hoon moet terug naar spreekgestoelte. De rij 'aanvallers' stelt zich weer op.

15.48: Ankie de Hoon, CDA

"Het voelt niet goed, zoals we nu praten over de problemen. We horen nu dat de boeren op 1 april al een vergunning moeten aanvragen als we niet met dit pakket maatregelen instemmen. Daardoor voelen we ons in de hoek gezet. Dat voelt niet goed". Dat is een direct verwijt aan Gedeputeerde Van der Maat.

De Hoon laat het bij die mededeling. Dat leidt tot hoongelach in de Statenzaal. Dat leidt er ook toe dat het weer dringen is bij de interruptiemicrofoon.

De andere partijen proberen De Hoon te ontlokken wat ze nou echt vindt van het voorgestelde pakket maatregelen. Ze blijf onverzettelijk. Voordat ze daar iets over wil zeggen moet er volgens haar eerst goed gediscussieerd worden over de moties die ze ingediend heeft.

Ondanks de stroom aan vragen die over haar uitgestort wordt blijft ze onverstoorbaar. "Wat voorligt is een Statenmedeling en die is niet genoeg". Suzanne Otters van de VVD vraagt schorsing.

Eric de Bie, Forum voor Democratie

Omdat er geïnterrumpeerd mag worden, wordt De Bie vooral onder vuur genomen door De Kort van de PvdA en Meijer van D66. Zij stellen dat FvD wel tegen is maar geen oplossing heeft. De Bie komt ook nu niet met oplossingen.

15.25: Wilma Dirken, VVD
Dirken houdt nog een een pleidooi voor een stikstofbank. Dat betekent dat alle bedrijven die stikstof inleveren hun rechten in een stikstofbank deponeren. Die rechten moeten volgens haar vooral naar het scheppen van werkgelegenheid. Wat Dirken betreft geldt dat voor iedereen die banen schept. Ze zegt nog eens dat er geen taboes zijn. "Ook niet als het mkb maatregelen moet nemen. Ook als die impopulair zijn. We moeten Brabant aan de gang houden", aldus Dirken. Ze roept PS op GS op te dragen dit pakket uit te voeren. "Als we dat niet doen dan wordt de maatregel om 1 april een vergunning aan te vragen weer van kracht in plaats van 1 januari 2021".

15.08: Het debat gaat weer verder. Deze ronde mag er geïnterrumpeerd worden. Wilma Dirken van de VVD begint. Binnen twee minuten verdringen de politici zich bij de interruptiemicrofoon.

Ondertussen in het provinciehuis

14:39: In het Statendebat is er ook tijd voor een beetje ontspanning.

14.34: Vergadering wordt tot 15.00 geschorst

14.33: Gedeputeerde Anne-Marie Spierings (D66)

Spierings reageert vooral op de moties. Bij de stemming zal blijken of dat iets uithaalt.

14.29: CDA Tweede Kamerlid Madeleine van Toorenburg is op de publieke tribune van de Brabantse Statenzaal aangeschoven.

14.27: Gedeputeerde Grashoff (GroenLinks)

Benadrukt dat hij heel graag samen met boeren wil gaan nadenken over oplossing stikstofprobleem. Volgens Grashoff hebben ZLTO en BAJK zich al gemeld. De POV denkt er nog over na, aldus de gedeputeerde.

Grashoff benadrukt ook dat bij verkoop van boerenbedrijven (extern salderen) de vrijkomende stikstof ten goede komt aan de natuur.

14.01: Gedeputeerde Christophe van der Maat (VVD)
Steekt boeren een pluim op de hoed omdat ze de afgelopen weken zo constructief hebben meevergaderd. Hij houdt de Staten voor dat als dit pakket maatregelen niet wordt aangenomen er in feite de komende tijd niks gebeurt om de stikstofuitstoot terug te dringen. Volgens Van der Maat hebben GS er alles aan gedaan om een pakket maatregelen te maken dat voor de boeren en de natuur het beste is.

13.45: Vergadering gaat verder. Eerste gedeputeerde die spreekt is Christophe van der Maat.

Er is een aantal moties ingediend. Onder meer door:

CDA:

• De datum van 1 oktober 2022 (wanneer stallen milieuvriendelijk moeten zijn) flexibel maken zodat alle veehouders de kans krijgen maatregelen te nemen die de problemen bij de bron aanpakken.

• Uitzoeken of strostallen uitgezonderd kunnen worden van de verplichte stalaanpassingen.

• Brabant moet geen onomkeerbare stappen zetten voordat er landelijk beleid is

PVV:

• Schrap Natura 2000-gebieden

• Datum van 1 januari schrappen. Boeren moeten meer tijd krijgen. Tot 2028

VVD, D66, GroenLinks, PvdA:

• De Brabantse Aanpak Stickstof en de Beleidsregel Natuurbescherming Noord-Brabant tot uitgangspunt te nemen voor het beleid

De vergadering is tot 13.45 uur geschorst voor een lunchpauze.

13.00: Hermen Vreugdenhil, CU/SGP
"Boeren krijgen de rekening gepresenteerd met onredelijke maatregelen." Volgens Vreugdenhil ben je er niet met halveren veestapel. Hij wijst op andere bedrijven die veel meer uitstoten. "Heel veel bedrijven hebben nog geen uitstootvergunning. Sommige stoten meer uit dan waar ze vergunning voor hebben. Dat zouden boeren eens moeten proberen." Volgens Vreugdenhil is de enige winnaar de provincie die met opkopen stikstofruimte koopt voor de industrie, terwijl dat ten goede zou moeten komen aan de natuur.

12.52: Wil van Pinxteren, Lokaal Brabant
Hij verwacht dat het voorgestelde uitstel niet voldoende is. Het probleem is volgens hem zo ingewikkeld dat beter de datum van 2028 weer wordt ingevoerd. "De provincie is niet klaar, de omgevingsdienst die het moet controleren is niet klaar en de boeren zijn niet klaar. Is dat de weg die we met z'n allen op willen?" "Als wij MKB-bedrijven anders zouden behandelen dan soortgelijke elders in Nederland, dan zou de VVD in de gordijnen vliegen. Maar ze doen het wel met de agrarische sectoren."

12.42: Anne-Miep Vlasveld, Partij van de Dieren
"Voorstellen van GS zijn gebakken lucht. Het is een druppel op een gloeiende plaat. De regels moeten nog veel strenger worden. Opschuiven van deadline maakt het probleem alleen maar groter. Veesector wordt ontzien en we doen niks voor de natuur. Gelijkschakeling met andere provincies is appels met peren vergelijken. Brabant is het meest veedicht en het mestafvoerputje van Nederland."

12.37: Jan Frans Brouwers, 50PLUS
"Het voorstel is oude wijn in nieuwe zakken. Heeft het college van Gedeputeerde Staten echt daarover overleg gepleegd met de boeren? Wat nu voorligt is niet realistisch." Brouwers vindt dat Brabantse boeren achtergesteld worden ten opzichte van boeren elders in Nederland. "Brabant loopt voor de muziek uit en wordt een onbetrouwbare overheid." 50PLUS wil oude afspraak terug dat boeren in 2028 een aanvraag voor nieuwe stallen moeten hebben ingediend.

12.30: Martijn de Kort, PvdA
"We moeten nu ingrijpen zodat Brabant niet langer op slot zit èn de natuur beschermd wordt. Daarom is de PvdA positief over de plannen." Hij vraagt aan al die partijen die tegen zijn wat hun alternatief is om in Brabant de bouw weer aan de gang te krijgen. (Dat kan door stikstofvergunningen voor boeren over te hevelen naar de bouw.) Hij verwijt de tegenstanders aan te sturen op werkloosheid in de bouw. "PvdA snapt dat het niet eerlijk voelt dat er nu alleen over de boeren wordt gepraat, maar daar wordt veel uitgestoten. PvdA belooft ook de industrie aan te pakken. Het verkeer mag ook een stapje minder" De Kort pleit voor meer openbaar vervoer. "PvdA is niet tegen boeren. Wij pleiten voor langetermijnvisie voor boeren zodat ze in de toekomst een verdienmodel hebben". De Kort wil daar met alle betrokken instanties over praten. Dit is volgens hem het moment daar aan te beginnen.

12.19: Alexander van Hattem, PVV
"ZLTO is een slappe club. Farmers Defence Force is de enige echte belangenorganisatie van boeren. ZLTO-oprichter Peter van den Elsen zou nu voor de FDF kiezen" Volgens Van Hattem is het College van Gedeputeerde Staten bezig de Brabantse boeren kapot te maken. "Liegen, bedriegen en woekeren zit in het DNA van dit college", aldus Van Hattem. De PVV'er berijdt het jongste stokpaardje van zijn partij: de omvolking. Dat betekent dat door de komst van vluchtelingen en arbeidsmigranten de 'oorsponkelijke' bevolking volgens de PVV in minderheid raakt. Volgens Van Hattem moet dat probleem eerst worden aangepakt in plaats van de stikstofcrisis die volgens de PVV niet bestaat.

12.12: Tom Ludwig, GroenLinks
"We houden al decennia lang te weinig rekening met de natuur. Nu moeten we handelen". GL is positief over het pakket maatregelen. Dat betekent dat er meer huizen gebouwd kunnen worden want veel mensen wachten op een betaalbaar huis. Ludwig pleit voor meer steun aan biologische boeren. "We komen in opstand als in de Amazone natuur verdwijnt of een natuurbos in Polen dreigt te verdwijnen, maar we modderen aan als het om natuur in ons eigen land gaat."

12.02: Janneke van Kessel, D66
Benadrukt gezondheidsproblemen die mensen hebben met luchtvervuiling als gevolg van stikstof. Die verhalen vallen volgens haar minder op dan glimmende tractoren. "D66 komt nadrukkelijk op voor de belangen van die mensen. Stikstofruimte moet beter verdeeld worden over diverse sectoren zodat er meer huizen gebouwd kunnen worden." D66 pleit voor een aanpak van de vervoerssector door aanleg van meer fietspaden en het bevorderen van elektrisch vervoer.

11.55: Henri Swinkels, SP
"Brabant is op drift aan het raken en dat doet pijn. We hebben in 2017 een helder besluit genomen dat boeren na twee jaar een vergunning voor een milieuvriendelijke stal moeten hebben ingediend. Door allerlei omstandigheden wordt er voortdurend met data geschoven en de natuur heeft het nakijken. We moeten zo snel mogelijk alles uit de kast halen om de uitstoot tegen te gaan. Hoe langer we wachten, des te duurder het wordt. Alle teruggewonnen emissie van stikstof moet terug naar de natuur."

11.50: Ankie de Hoon, CDA
Gaat motie indienen om de datum waarop vergunningen moeten worden aangevraagd flexibel te maken. "Boeren willen best natuurvriendelijk ondernemen. Maar dan moeten ze tijd krijgen om investeringen terug te verdienen. Er is sprake van beweging in de richting van de agrarische sector. Maar er is nog geen sprake van een doorbraak. Voorstellen zijn goed startpunt voor gesprekken, maar de termijnen zijn niet realistisch". CDA maakt zich zorgen over uitspraken van GS dat er later ingegrepen wordt als de uitstoot niet wordt verminderd. Dat geeft volgens CDA boeren niet de duidelijkheid die zij van betrouwbare overheid mag verwachten. "Op die manier durft geen boer te investeren, laat staan dat een bank geld verstrekt", aldus het CDA. Deze partij twijfelt aan haalbaarheid van terugdringen van uitstoot met 25 tot 40 procent. Haar finale oordeel over het pakket laat De Hoon afhangen van hoe andere partijen het debat ingaan.

11.40: Eric de Bie, Forum voor Democratie
"Er is geen stikstofcrisis. Er is sprake van collectieve waanzin. In het buitenland nemen ze niet zulke maatregelen. Daar verwoesten ze hun economie niet voor natuur." De Bie roept het CDA op te breken met de coalitie en dan te stoppen met de stikstofmaatregelen.

11.33: Wilma Dirken, VVD
"Iedereen rekent op een besluit, maar er ligt geen voorstel. Er ligt alleen een stadenmededeling", aldus VVD. Daarom dient de VVD een motie in om de zaak voortvarend aan te pakken en daarbij alle sectoren te betrekken. "Daarbij moeten er geen taboes zijn". VVD steunt voorstel uitstel tot 1 januari 2021. VVD is ook voor maatwerk voor bedrijven die bij natuurgebieden liggen.

11.20: Staten gaan nu vergaderen. Commissaris van de Koning kondigt aan dat er voor het eerst geen interrupties zullen zijn in de eerste termijn en ook niet als Gedeputeerden het woord voerden. Mag wel in de tweede termijn. Zo nodig zal er een derde termijn worden ingevoerd. Er is in eerste instantie voor 123 minuten spreektijd gevraagd.

11.00: Eerste stekeligheden. Arend Meijer van D66 vraagt mengvoederfabrikant Huub Fransen wat hij eigenlijk verdient aan de boeren, hoe zijn salarisstrookje er uit ziet en wat voor auto hij rijdt. Franssen antwoordt dat zijn auto ergens in de buurt geparkeerd staat en te herkennen is aan een sticker waarop staat dat hij van varkens houdt. Meijer: "Die Maserati hebben we zo gevonden."

10.55: Statenleden krijgen nu de gelegenheid om vragen te stellen aan de insprekers.

10.52: Frank Habraken, veehouder.
"Hebben net een nieuwe stal geopend, die helemaal milieuvriendelijk is. Daar hebben we drie jaar aan gewerkt en het duurt nog zeker vier jaar voor we een RAV-code krijgen. Dan slaat negen maanden uitstel nergens op."

10:48: Anton Bouw, melkvee- en varkenshouder.
"Wij onttrekken stikstof uit de bodem. Wij zijn bezig om uitstoot van steden te zuiveren. Wat nou stikstofprobleem? Wij moeten onze ruimte opgeven ten gunste van de industrie. Waanzin. Over een paar jaar zal blijken dat wij die stikstof niet uitstoten. Maar dan zijn er wel honderden miljoenen uitgegeven aan opkopen van bedrijven".

10.44: Mark van den Oever, Farmers Defence Force.
Trekt vergelijking met Jodenvervolging. "Als er straks geen boeren meer zijn zeg dan niet: 'Wir haben es nicht gewusst.' Wij gaan jullie geliefde industrie platleggen. Vanmiddag om 14.00 uur is daar de opmaat van."

10.41: Mieke Smits, Nederlandse Melkveehouders Vakbond.
"Nadelige gevolgen voor natuurgebieden wordt door veel meer beïnvloed dan stikstof."

10.38: Robert ten Kate, Brabants Agrarisch Jongeren Kontakt.
"Waren aanvankelijk positief over nieuwe plannen, maar bij nadere bestudering is de BAJK toch sceptisch. Ons wordt de keel dichtgeknepen. Hoe zit het met de uitstoot door bedrijven. Daar horen we niks over."

10.35: Huub Fransen, eigenaar van mengvoerbedrijf Fransen Gerrits.
"Schakel Brabant gelijk met Nederland. Praat met de boeren in plaats van over de boeren. Tegen burgers: wij hebben oplossingen voor het uitstofprobleem. Ga met boeren praten. "Als u vindt dat wij geen dieren mogen hebben, stop dan met vlees eten en melk drinken. Maar besef wel dat dieren nodig zijn voor kringlooplandbouw."

10.32: Lars Koreman, Natuurmonumenten en Brabants Landschap.
"Complimenten voor plannen van GS. Deze plannen zijn goed voor de natuur. Goede eerste stap maar om stikstofprobleem op te lossen is meer nodig.

10.30: Johan van Gorp, veehouder.
"Kwaad omdat boeren die werken met natuur worden aangepakt en bedrijven en verkeer met rust worden gelaten. Ik kan dat niet aan mijn kinderen uitleggen."

10.28: Hendrik Hoeksema, ZLTO.
"Boeren kunt u verantwoordelijk houden voor uitstoot, niet voor neerstoot. Die wordt ook door anderen veroorzaakt. U dicteert en biedt boeren geen perspectief. Wij willen meedenken, maar uw onrealistische beleid kan nooit de basis voor die gesprekken zijn. Zijn advies aan Staten: neem de voorstellen niet aan maar benut de negen maanden uitstel om samen met GS en alle betrokken organisaties om met een beter plan te komen."

10.24: Bart Verhees, POV.
"Stikstofruimte zou gebruikt worden voor de natuur. Nu blijk dat voor economische ontwikkelingen. Dat levert geen voordeel op. Varkenshouders willen reductie van 25 tot 40 procent uitstoot. Dat is niet realistisch. Daar willen varkenshouders niet op afgerekend worden. Alleen de veehouderij wordt gepakt".

10:19: Geert Verstegen, namens het Brabants Burgerplatform.
"Heeft weinig vertrouwen in bedrijven die met innovatie bezig zijn. Pak probleem aan bij de bron: minder dieren. PS trek aan de noodrem en ga naar grondgebonden natuur en boer”.

10.17: Ignace van Bebber, namens Artsenforum gezondheid, natuur en milieu.
"Uitstoot stikstof en ammoniak veroorzaken kanker. Halvering veestapel is veel te bescheiden en het hoeft niet te leiden tot minder boeren. Wie beschermt eigenlijk onze gezondheid?"

10.14: Jan van Mourik, namens VNO-NCW Brabant-Zeeland.
"Verlaag de stikstofnorm voor bedrijven, die stoten nauwelijks iets uit."

10.11: Theo Heeren, melkveehouder.
Pleit voor familiebedrijven. "Megastallen zijn niet goed, dan heb je een buurman die je niet kent en van wie je niet weet wat hij doet. Bij familiebedrijven kunnen carnavalsverenigingen wagens bouwen en scholen op excursie komen."

10.09: Femke Dingemans, BMF.
"Politiek moet regie nemen en maatregelen doorvoeren die kansen bieden aan de natuur en boeren die natuurvriendelijk willen boeren."

10.00: De Statenleden verzamelen zich in de vergaderzaal. Het eerste uur is ingeruimd voor insprekers.