Video

Stuifmail zondag 15 december 2019: braakbal, haarmos, winterslaap en koninginnenpage

15 december 2019 om 09:12
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Deze zondag besteedt Frans onder meer aandacht aan een braakbal, haarmos, de winterslaap van een egel en de koninginnenpage.
Geschreven door

Wie heeft dit uitgebraakt?
Op de foto die ik kreeg van mijnheer H. Achter is heel duidelijk een braakbal te zien. Volgens mij is dit de braakbal van een kerkuil. Dit mede vanwege het feit dat hij heeft aangegeven dat de locatie waar de braakbal gevonden werd een schuur is. Kerkuilen schuilen graag in schuren, maar ook in boomholtes, bijgebouwen en zelfs in ruïnes. Mocht de locatie heel geschikt zijn dan worden zulke locaties zelfs gebruikt als nestruimte. Braakballen zijn heel vaak ovaal tot rond en bestaan uit de onverteerde resten van dieren. Die onverteerde resten zijn bijvoorbeeld haren, botjes en nagels. Omdat ze die materialen niet kunnen verteren, braken ze die uit. De maximaal 39 centimeter grote kerkuilen vallen het meest op door hun hartvormige gezichtssluier. Daarnaast hebben ze een helder witte tot bruinachtig wit verenpak. Op de rug hebben ze lichtbruine vleugels en een zuiver witte buik. Overigens gaat het niet goed met de kerkuilen. Ze worden enorm bedreigd. Niet door andere dieren, maar door de enorme toename van het autoverkeer en de eenvormigheid van het agrarische cultuurlandschap.

Welk mos groeit er in het Sparrenrijk in Boxtel?
Op de bovenstaande foto zie je tussen de herfstbladeren mooie stervormige groene bladeren. We hebben hier te maken met haarmos. Dit mos is in principe een vrij groot en stevig mos, wat maximaal vijftig centimeter lang kan worden. Het meest kun je haarmossen tegenkomen in diverse soorten van bossen, vooral op de bodem. Andere mossen kom je weleens tegen op stammen of in bomen, maar haarmos niet. In bossen kan haarmos een heel grote aaneengesloten tapijt creëren. Het mos is een vrij sterke en mooie groene soort en valt het meest op in de herfst en winter. Vanaf half december zie je boven de groene delen uit prachtige rode sporenkapsels. Na verloop van tijd zijn die sporen rijp en worden ze verspreid door met name de wind. De grootste bedreiging voor haarmossen is uitdroging en betreding.

Egel: winterslaap of winterrust?
'Buuf' Adeline Besselink wil weten of egels een winterslaap houden. Egels gaan inderdaad in winterslaap in tegenstelling tot bijvoorbeeld eekhoorns. Die houden geen winterslaap maar worden in de echte koude winterperioden inactief. Dit laatste wordt vaak winterrust genoemd. Een echte winterslaap betekent dat de egels een grote verandering ondergaan. Ze leggen hun hele stofwisseling vrijwel stil, nemen een trage ademhaling aan en laten hun lichaamstemperatuur zakken tot tussen de 1 en 5 graden Celsius. Waarom ze in winterslaap gaan? Dit doen egels omdat er voor hen dan niet voldoende voedsel te vinden is. Ze leven namelijk voornamelijk van insecten en die zijn nauwelijks te vinden in de winter. Dat is heel lastig voor deze dieren, want juist in de koude winter hebben zij de meeste energie nodig. Ondanks alle goede voorzorgen verliezen de egels gedurende zo’n winterslaap toch nog zo’n dertig procent van hun lichaamsgewicht.

Welke vlinder zit hier te genieten?
Op de foto hierboven zie je op een vlinderstruik - of buddleja - een prachtige grote vlinder zitten. De vraag die ik kreeg is welke vlinder dit is. Je ziet op die struik een vlinder met overwegend gele kleuren. Op de vleugels zie je opvallende zwarte vlekken en strepen. Op het einde van de vleugels zie je ook nog twee langwerpige, zwart gekleurde vleugelaanhangsels, die je ook wel slippen noemt. Naar mijn idee is dit een van de mooiere dagvlinders van Nederland, de koninginnenpage. Deze dagvlinder heeft een spanwijdte van maximaal 75 millimeter en is daarmee de grootste dagvlinder in Nederland. De vraag werd gesteld in oktober, dus nu zal deze mooie dagvlinder niet meer te zien zijn. Daarvoor moeten we weer wachten tot de zomer van 2020.

De een zijn dood...
Op bovenstaande foto zien je een prachtig mooi torenvalkmannetje. De vraag is wat hij onder zijn klauwen heeft als prooi. Volgens mij is dit een muis. Torenvalkmannetjes hebben een mooie grijsblauwe kop. Ze worden in het algemeen niet groter dan zo’n 35 centimeter. Het zijn echte jagers, die jagen op dieren die op de grond leven. Torenvalken zijn specialisten in het vangen van kleine zoogdieren. Het meest vangen ze woelmuizen zoals aardmuizen en veldmuizen. Maar ook grote insecten en zangvogels op het open land. Soms zelfs kuikens van weidevogels, maar dat alles alleen als er geen muizen aanwezig zijn. Vanaf een zitpost speuren ze de omgeving af en als ze een prooi in beeld krijgen, gaan ze in trage en lage vlucht op de prooi af. Op de plek aangekomen stijgen ze iets op. Ze hangen dan in de lucht boven de prooi. Dit laatste noemen we bidden. Na een tijd duiken ze in een stootduik op de prooi. Dit is hun manier van een prooi pakken, want ze zijn niet snel genoeg om vogels in de lucht te pakken.

Wachten op privacy instellingen...

Wezel ontmoet Hermelijn
Op de beelden die hierboven staan, is een wezel te zien op een pad in De Onlanden. Die verdwijnt in de berm. Daarna komt een hermelijn uit diezelfde berm en even later komt ook de wezel weer tevoorschijn. Deze bezorgd de hermelijn een benauwd moment en verjaagt zijn grotere neef van het pad.

Minder mieren, meer miljoenpoten
Ondanks het natte najaar gaan de regenwormen net niet aan kop in de 'bodemdieren top drie' van de Nederlandse tuinen. De pissebedden hebben het alweer voor elkaar: zij bevinden zich in de meeste tuinen, met een percentage van liefst 91 procent. Bijna duizend waarnemers uit het hele land ontdekten tijdens de bodemdierendagen zo’n 7900 ‘bodemschatjes’. Honderden mensen trakteerden hun bodemdieren op een 'bodemdierensnack'.

De resultaten van het onderzoek vind je op deze kaart en onderstaande animatie-infographic.

Wachten op privacy instellingen...

En hier vind je alle resultaten.

Meer informatie over de bodemdierdagen vind je op deze website. en op deze kaart. Voor de resultaten in detail kun je terecht op deze dynamische pagina, waar je zelf ‘verder kunt graven’ in de gegevens. Het boekje Ondersteboven kun je overigens gratis aanvragen: een ontdekkingsreis onder de grond, waarbij 25 bodemdieren van alle kanten worden belicht.

Grootschalig natuurherstel oplossing voor klimaat- en biodiversiteitscrisis
Vandaag roepen vijftien Europese rewilding organisaties de Europese Unie op om te kiezen voor een wilder Europa. Maak grootschalig natuurherstel onderdeel van de Green Deal en de Biodiversity Strategy van de EU, opperen zij. "Dit heeft de potentie de gevolgen van klimaatverandering aanzienlijk te verminderen en de achteruitgang in biodiversiteit om te keren." Steun de 'Call to action for a wilder Europe'.

Natuurtip
Zondag 22 december vindt er om elf uur 's ochtends een winterstiltewandeling plaats in de Groote Peel. De Groote Peel is een hoogveengebied dat niet alleen erg mooi is, maar ook heel stil. Hoe stil? Dat kun je ‘horen’ tijdens deze sfeervolle wandeling. Een bijzondere natuurbelevingstocht van zes kilometer, waarin je heerlijk tot rust komt en geniet van de natuur.

Er wordt vertrokken vanaf de Moostdijk 15 in Ospeldijk. Deelname kost vijf euro per persoon. Reserveren kan online. Voor meer informatie kun je de website bekijken of bellen naar 0495 – 641 497.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.