In Breda nestelden zich na de Tweede Wereldoorlog een behoorlijk aantal Polen. Nadat zij met de geallieerden de Duitsers hadden verslagen, keerden vele bevrijders terug naar Breda. Soms voor de liefde, maar vaker noodgedwongen. Want Polen was in handen gevallen van de communistische Russen en een deel van het land was geannexeerd.

De Polen zochten hun eigen plekje in de Brabantse samenleving. De een werd kapper, de ander pakte zijn baan als ingenieur weer op. Soldaat Franek Mucharowski begon samen met zijn Poolse vrouw uiteindelijk een kroeg in de binnenstad van Breda, de Warschau Bar. Het werd dé pleisterplaats voor de Polen in Breda en omstreken.

Bekijk de video waarin Jan Mucharowski op bezoek gaat in het oude café van zijn ouders.

Zoon Jan Mucharowski denkt met weemoed terug aan die tijd. De tijd ook dat zijn beide ouders nog in leven waren. Gewapend met een doos vol oude foto's en relikwieën stapt Jan café de voormalige Warschau Bar binnen. Als hij de doos samen met de huidige kroegeigenaar Ad Baelemans uitpakt, wordt er gelachen én gehuild.

'Polen voelden zich thuis door Brabantse mentaliteit'
Een fles wodka van zo'n vijftig jaar oud brengt als eerste de lach. "We kunnen het nog proeven", grinnikt de zoon van de oud-kastelein. "Maar of dat verantwoord is..."

Jan is van Poolse afkomst, maar ook op en top Bredanaar. Iets wat op zich best bijzonder is. "Het is inderdaad opmerkelijk dat veel Polen terug naar Breda zijn gekomen, want ze zaten daar aan het eind van de oorlog alweer een behoorlijke afstand vandaan", zo vertelt Jan. "Mijn vader ontmoette bijvoorbeeld mijn moeder in een Duits ziekenhuis, maar nam haar mee terug naar Breda."

"De Polen voelden zich wel thuis in Breda en dat heeft denk ik te maken met de Brabantse mentaliteit. Polen zijn namelijk ook gastvrij. Als er iemand met een accordeon het café binnenkwam, was het eigenlijk foute boel. Dan werden de Poolse liederen gezongen en dat vond ik altijd wel heel erg gezellig."

Intens verdriet
Maar er was ook intens verdriet bij de Polen, van wie velen dienden in de 1e Pantserdivisie onder generaal Maczek. Afgezien van de verschrikkelijke gebeurtenissen tijdens de oorlog, die de nodige trauma's heeft opgeleverd, konden velen na afloop ook nog eens niet naar huis. Als Jan Mucharowski er over wil vertellen, raakt hij geëmotioneerd. Maar na enige tijd pakt hij de draad weer op.

"In 1939 is mijn vader weggegaan en in 1958 pas terug gekomen", zo vertelt hij. "Hij heeft Polen dus zo'n achttien jaar niet gezien. Wat de Polen mee hebben gemaakt, daar vertelden ze heel weinig over. Gelukkig was mijn vader er wel redelijk open over. Maar dat roept bij mij dan wel weer bepaalde herinneringen op en dat is moeilijk."

Oud zeer
De Warschau Bar was een soort stopplaats voor de gestrande Polen, want ze waren nog altijd soort van onderweg. "Ze voelden zich hier thuis", zegt Jan over de Poolse kroeg in Breda. "Ze misten Polen en kwamen hier om hun maten weer te zien. Dan konden ze in hun eigen taal spreken en discussiëren."

En die gesprekken waren soms best heftig, want er zat toch ook wat oud zeer bij de Poolse bevrijders. "Ze vochten voor vrijheid, maar alleen niet voor de hunne. En dat stak ze wel. De waardering die de Poolse bevrijders moesten krijgen over hun rol in de oorlog, hebben ze nooit gehad. De Polen hebben namelijk naast de Amerikanen, Britten en Canadezen een heel groot aandeel gehad in de bevrijding. Pas de laatste jaren is daar meer over gesproken."

Postuum eerherstel
Jan is daarom blij met de aandacht die de Poolse bevrijders vorig jaar kregen toen Breda 75 jaar was bevrijd. Op 29 oktober werd dat groots gevierd, waarbij ook koning Willem-Alexander aanwezig was. "We moeten het maar op eerherstel houden", zo meent Mucharowski.

"Je kunt het niet meer terugdraaien en het ook niet meer vertellen tegen degenen die er niet meer zijn. Het is wat dat betreft postuum eerherstel voor de meesten."