De Brexit is sinds vrijdagnacht een feit. De Britten hebben de EU verlaten en tot eind van dit jaar is er de tijd om een een handelsakkoord tussen Europa en het Verenigd Koninkrijk tot stand te brengen. Veel bedrijven en organisaties zitten in onzekerheid over wat dat voor hen gaat betekenen. Onder die organisaties dus de Grote Kerk.

Niet uit de bouwmarkt
De restauratie daarvan duurt 10 jaar en gebeurt niet met spullen uit de bouwmarkt. De materialen moeten lijken op het origineel. Bij de bouw van de Grote Kerk in Breda, in de veertiende en vijftiende eeuw, kwam de kalksteen uit de Ardennen, maar de groeve die de stenen destijds leverde, is zo'n beetje uitgeput.

Op zoek naar een goed alternatief, kwam architect Ben Massop terecht op het Zuid-Engelse schiereilandje Portland. "Deze kalksteen is duurzaam en heeft precies de goede kleur. Dus eind 2018 hebben we daar een voorraad stenen gekocht waar we anderhalf jaar mee vooruit kunnen." De NOS maakte een reportage over de mogelijke gevolgen van de Brexit voor de restauratie van de Grote Kerk.

Voor het project is heel veel materiaal nodig. "Alles in een keer kopen kan niet, want dan zit je met problemen van opslag en renteverlies. En bovendien weet je niet zeker of deze groeve ook op langere termijn precies die stenen voortbrengt die we willen hebben."

90 kuub kalksteen
Op een bedrijventerrein 150 kilometer verderop in het Vlaamse Zottegem ligt de werkvoorraad voor de Grote Kerk te wachten op verwerking. Grote rechthoekige blokken die worden gezaagd en gefreesd tot gevelstenen, balustrades en ornamenten.

"Tussen de 15 en 20 procent van de natuursteen die we gebruiken, komt uit het Verenigd Koninkrijk", zegt directeur Tine Schotte van Monument Vandekerckhove, specialist in restauraties. "Hier ligt ongeveer 90 kubieke meter Portland-kalksteen, bestemd voor Breda. Het is een steen die heel gelijkmatig is en mooi veroudert."

Handelsrelatie
De verwachting is dat er voor het hele project tussen de 300 en 350 kubieke meter nodig is. En dus zal Massop nog zeker een paar keer terug naar Portland moeten. Maar sinds gisteren is de wereld veranderd: de Brexit is een feit en nu begint het traject dat tot een nieuwe handelsrelatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk moet leiden.

De uitkomst van die onderhandelingen is onzeker. Mogelijk krijgt de Grote Kerk te maken met invoerheffingen waardoor de stenen die nu ook al niet echt goedkoop zijn, nog duurder worden. "In 2016 heeft het ministerie van OCW een flinke duit in het zakje gedaan om deze restauratie te kunnen realiseren, maar we hopen natuurlijk wel dat we binnen de begroting kunnen blijven. En dat is best spannend", zegt directeur Marieke Wiegel van de Grote Kerk.

'Hele uitdaging'
Ad Lodewijk, voorzitter van de restauratiecommissie vult aan: "Het besluit voor de restauratie dateert van voor het referendum. De mogelijkheid van een Brexit speelde nog niet zo. We dachten: die Britten komen nog wel tot bezinning."

Hij is niet bang dat de restauratie moet worden stopgezet, omdat er geen stenen meer zijn. "Dan gaan we ze ergens anders vandaan halen. En ook als de kalksteen uit Portland duurder wordt, hoop ik dat we daar dan ook wel weer een potje voor zullen vinden. Je moet me nu even niet vragen waar, want dat weet ik nog niet, maar we laten ons niet afschrikken door die Brexit."

"Ik denk dat die groeve in Portland de prijs niet zal verhogen", zegt Schotte. "Dan concurreren ze zichzelf uit de markt. Maar hoe het zal gaan met het transport is nog een groot vraagteken, misschien gaat het langer duren, misschien is er extra papierwerk nodig, misschien wordt het allemaal duurder. We gaan er bovenop zitten, zodat we eventuele problemen snel kunnen oplossen. Dat wordt wel een hele uitdaging."