Video

Zoektocht naar het meisje dat Jodenvervolging een gezicht gaf, leidt naar Brabant

9 februari 2020 om 10:06
nl
Ze is hét gezicht van de Jodenvervolging in Nederland. Het meisje met de witte hoofddoek die vlak voor het vertrek van de transporttrein nog even naar buiten kijkt. Jarenlang werd gedacht dat ze een Joods meisje was. Aad Wagenaar deed onderzoek en vond een Brabantse link.
Profielfoto van Jessica Ranselaar
Geschreven door
Jessica Ranselaar

In het voorjaar van 1944 staat er een camera op het perron van Kamp Westerbork. De camera registreert wat er gebeurt bij een trein die richting vernietigingskamp Auschwitz vertrekt.

Aad Wagenaar ziet het beeld van het meisje honderden keren in zijn leven. Hij vraagt zich iedere keer af wie het meisje is en wat haar verhaal is. Hij gaat naar Kamp Westerbork maar daar weten ze het niet. "Dat vond ik heel merkwaardig", vertelt Aad Wagenaar.

Niemand kent haar
Hij heeft niet veel informatie. Er is zeven seconden beeld van het meisje. Het is onderdeel van opnames die in opdracht van de SS-commandant worden gemaakt. Aad gaat er vanuit dat het een Joods meisje is maar als hij in de Joodse gemeenschap navraag doet, blijkt niemand haar te kennen.

Aad speurt verder. Belangrijk is om de datum te vinden waarop de opnames zijn gemaakt. Na bestudering van de beelden, valt hem plotseling iets op. "Langs de trein wordt ineens een primitieve brancard gereden, met daarop een zeer bejaarde vrouw. Bij het voeteneind ligt een koffer. Daarop staat F. Kroon met daaronder haar geboortedatum."

Roma en Sinti
Aad pakt vervolgens de lijsten van Kamp Westerbork erbij en ontdekt zo dat de datum van het transport 19 mei 1944 moet zijn geweest. Hij ziet ook dat er veel Roma en Sinti in die trein zijn afgevoerd. Deze ontdekking zorgt ervoor dat Aad een nieuw spoor heeft om te onderzoeken.

Hij komt al snel bij een vrouw op een woonwagenkamp in Spijkenisse uit. Ze heet Craza Wagner. Zij zat op hetzelfde transport. Craza herkent het meisje meteen: "Natuurlijk ken ik dat kind. Dat was er een van de familie Steinbach.'' De voornaam van het meisje wil Craza niet meteen te binnen schieten maar na een paar minuten zei ze: "Settela, zo heette ze."

'Ga bij die deur weg'
Dan komt de herinnering bij Craza Wagner helemaal terug: "Ze stond daar bij die deur van de trein en haar moeder riep naar haar: 'Settela, ga bij die deur weg anders komt je kop er straks nog tussen'."

Craza Wagner heeft de beelden dan al tientallen keren op tv gezien maar heeft nooit aan iemand verteld dat ze het meisje kende. "Niemand heeft me het ooit gevraagd."

Settela
In de tijd na zijn ontmoeting met Craza Wagner ontdekt Aad van alles over Settela. Dat ze met haar familie in Eindhoven is opgepakt tijdens een razzia. En dat ze een hoofddoek droeg omdat haar hoofd was kaalgeschoren. Ze schaamde zich daarvoor. Settela kwam een paar maanden na aankomst in Auschwitz, op 31 juli 1944, om het leven.

Brabant Remembers
Brabant staat uitgebreid stil bij het einde van de Tweede Wereldoorlog, 75 jaar geleden. Brabant Remembers doet dat aan de hand van 75 bijzondere verhalen van Brabanders over de impact van de oorlog op hun leven. De uitgebreide verhalen zijn ook te lezen op de site van Brabant Remembers.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.