Een meerderheid van de Staten heeft dat vrijdag besloten. Als er een nieuwe coalitie zit dan is het niet uitgesloten dat de boeren nog veel meer tijd krijgen.

Het debat werd gevoerd in een vreemde sfeer. De huidige coalitie lijkt op z’n laatste benen te lopen nu VVD met Forum voor Democratie en CDA over een nieuwe coalitie onderhandelt.

Voor die mogelijke nieuwe coalitie is negen maanden uitstel een tussenstap, zo werd vrijdag duidelijk. Of zoals Ankie de Hoon van het CDA het zei: “Wij vinden uitstel van negen maanden te weinig. Maar wij stemmen in omdat we dan tijd kopen om een betere oplossing te vinden. Nu krijgt de agrarische sector even lucht. Niks doen is geen optie.

Opschuiven tot 2024
Wilma Dirken van de VVD liet meteen bij het begin van het debat ruimte om de datum in die extra tijd nog op te schuiven naar 2024. Wilma Dirken verbond daar wel een voorwaarde aan: "Boeren kunnen ruimte krijgen volgens het principe afspraak is afspraak en er moet ingegrepen worden als ze zich daar niet aan houden".

Het debat werd gedomineerd door de coalitieonderhandelingen. Het gevolg was dat de partijen die daaraan deelnemen in de eerste ronde hun punt maakten en niet wilden deelnemen aan een tweede ronde waarin andere partijen kunnen interrumperen.

Voor PVV-fractievoorzitter Alexander van Hattem was dat reden om boos door de Statenzaal te rennen en voor de eerste de beste camera die hij tegen kwam zijn woede te uiten. De PVV beschuldigde de andere partijen van lafheid. Wilma Dirken: “Wij hebben gewoon in de tweede ronde niks toe te voegen. Zie het maar als een experiment om vergaderingen te bekorten", aldus Dirken.

Politiek kartel
Arend Meier van D66 sprak Forum voor Democratie eropaan dat het niet wil mee debatteren over één van de belangrijkste onderwerpen van deze tijd maar zaken regelt in coalitieonderhandelingen achter gesloten deuren. Daarmee doet Forum volgens D66 mee het politieke kartel waar de partij tegen strijdt.

Ondanks het feit dat hij mogelijk binnenkort gedeputeerde af is, verweerde Rik Grashoff zich nog met als strekking dat het college van Gedeputeerde Staten het eens is met uitstel voor de boeren. Hij hield overeind dat het terugdringen van de stikstofuitstoot altijd het uitgangspunt moet zijn. “Maar het middel is niet belangrijker dan het doel”. Hij noemde drie topprioriteiten voor de huidige coalitie: dat Brabant niet op slot komt te zitten, dat de natuur wordt beschermd en dat er groot draagvlak is om dat te bereiken.

Daar was feitelijk iedereen het over eens, maar de manier waarop de partijen dat doel willen bereiken loopt uiteen en bovendien is er te veel gebeurd dat de verhoudingen heeft verziekt. Voor zijn partij, de PvdA en D66 lijkt er deze bestuursperiode geen andere rol meer weggelegd dan in de oppositie.

Stalderen
In het hele tumult over de deadline werd niet gesproken over de staldering. Die maakte ook deel uit van het voorstel dat is aangenomen dat betekent dat die gewoon doorgaat. Het komt erop neer dat een veehouder binnen een stalderingsgebied alleen nieuwe hokdierstallen (dat is alles behalve de melkveehouderij) mag bouwen, uitbreiden of omschakelen als er in datzelfde gebied dergelijke stallen worden gesaneerd.

Sanering kan door sloop of herbestemming. Voor elke tien vierkante meter stal moet twaalf vierkante meter gesloopt zijn of twintig vierkante meter herbestemd zijn.

17.30 uur
Dit keer geen nachtelijke vergadering. Het voorstel wordt aangenomen

17.20 uur
PS stemmen amendementen om de boeren uitstel te geven tot 2028 in meerderheid af. Ook CDA en VVD stemmen tegen omdat ze geen inhoudelijke standpunten innemen. Samen met 50Plus hadden ze hetzelfde zinnetje ingestudeerd: tegen, wij nemen vandaag geen inhoudelijks standpunt in.

16.05 uur
Van Hattem (PVV) lokt Eric de Bie (FvD) uit. De Bie antwoordt dat het niet verstandig is te debatteren als je in coalitieonderhandeling zijn. "Er komt in ieder geval een behoorlijke wijziging van het beleid", aldus De Bie. Daarna wil hij met de PVV in discussie.

15.50 uur
Wilma Dirken (VVD) wordt door D66 gevraagd antwoord op technische vragen te beantwoorden. Ze maakt van de gelegenheid gebruik uit te leggen dat ze geen twee gespreksronde wil voor haar partij omdat ze niks toe te voegen heeft aan de eerste ronde. "Zie het maar als een experiment om vergaderingen te bekorten", aldus Dirken.

15.40 uur
Commissaris van de Koning Van de Donk wijst er nog maar eens op dat het vandaag over stikstofbeleid gaat en niet over coalitievorming.

15.35 uur:|
Maikel Boon (PVV). Hij hekelt in de tweede ronde de partijen die afhaken voor het debat. Hij noemt ze laf. Henri Swinkels (SP) toont op de beeldschermen in de Statenzaal een artikel uit dagblad Trouw van tientallen jaren geleden met als kop: VVD waarschuwt boeren. "Zo lang zij we al bezig", aldus Swinkels. Ondertussen verzandt het debat tussen oppositiepartijen SP en CU/SGP.

15.30 uur:
Meer partijen weigeren in tweede instantie aan het debat deel te nemen. Alexander van Hattem beent boos weg en haalt zijn gram bij de media.

15.25 uur:
Alexander van Hattem van de PVV vraagt Commissaris van de Koning Wim van de Donk om Forum te dwingen toch mee te debatteren. Dat kan niet en dat idee haalt het niet. Op verzoek van D66 is er nu wel een schorsing om met fractievoorzitters te overleggen.

15.20 uur:
Gedeputeerde Anne-Marie Spierings (D66) beantwoordt een aantal technische vragen. Ze zegt dat er mogelijkheden zijn om kalverhouders verder tegemoet te komen.

15.00 uur
Gedeputeerde Grashoff (GroenLinks) reageert namens GS op de bijdragen van de partijen. Dat is een vreemde gewaarwording want als de VVD met FvdD en CDA verder gaat regeren dan is de rol van Grashoff en zijn D66- en PvdA-collega's in GS uitgespeeld.

Dat belette Grashoff niet in de toekomst te kijken. Grashoff bevestigde dat uitstel van negen maanden een tussenvoorstel is. "1 april was inderdaad een onmogelijke opgave voor de boeren", aldus Grashoff. Hij wil binnen twee maanden met landbouw- en milieupartners om tafel om te praten over nieuw beleid. Voor GS is het geen tijd kopen. "Uitstel is noodzakelijk om in een ordentelijk proces samen verder te komen", aldus Grashoff.

Grashoff reikte de hand naar de VVD. Net als Wilma Dirken is hij van mening dat terugdringen stikstofuitstoot belangrijker is dan de manier waarop. De gedeputeerde: "Het doel is belangrijker dan het middel". Hij voegde er net als Dirken aan toe dat afspraak dan wel afspraak is. "Daar moeten we toch met elkaar uitkomen", aldus Grashoff, wetend dat dit misschien wel één zijn laatste optredens in het Brabantse parlement is.

14.47 uur
De vergadering is geschorst.

14.41 uur
Hermen Vreugdenhil (CU/SGP). Vreugdenhil zegt dat het besluit van 2017 om de datum van 2028 te schrappen een historische fout was. Volgens hem zijn de discussies daarna alleen maar over getallen gegaan en is het menselijke aspect verdwenen. Hij schetst nog eens wat de besluiten van de provincie Brabant voor individuele boerengezinnen betekent. Uitstel van negen maanden is volgens hem goed voor de politiek maar niet voor de boeren. CU/SGP wil ook terug naar 2028.

14.37 uur
Wil van Pinxteren (Lokaal Brabant). Volgens van Pinxteren lijkt er nu eindelijk realisme als het gaat om de ruimte die boeren krijgen. Volgens zijn partij gaat dat nog niet ver genoeg. Ook Lokaal Brabant wil liever de datum van 2028 weer terug. Zijn partij gaat daar een motie voor indienen.

14.31 uur
Anne-Miep Vlasveld (Partij voor de Dieren). Volgens haar dient het beschermen van de natuur boven een het kortetermijn economisch belang van enkelen. Ze vraagt zich af hoe vaak er nog uitstel zal worden verleend. Vlasveld zegt dat een aantal partijen daar op uit is. Van uitstel komt afstel, zegt ze. Haar partij is tegen elk uitstel van de deadlines. Verschuiven betekent volgens de PvdD dat de boeren een sprookje wordt uitgehouden. "Niet meer ruimte, niet meer tijd. We leven op de pof van de natuur", aldus Vlasveld.

14.27 uur
Jan-Frans Brouwers (50Plus). Zijn partij vindt dat boeren met negen maanden uitstel niet zijn geholpen. Volgens hem willen boeren forse investeringen doen en dat kost meer tijd. Daar is zijn partij het mee eens.

14.23 uur
Martijn de Kort (PvdA). Zijn het eens met uitstel deadline tot 1 januari 2021. Volgens De Kort geeft dat ruimte om naar een oplossing te zoeken. Maar nog langer wachten is voor de PvdA onaanvaardbaar. De Kort zegt dat dat boeren en provincie volgens hem dicht bij elkaar zijn gekomen en hij roept iedereen op in die extra tijd door te pakken.

14.16 uur
Alexander van Hattem (PVV). Zijn partij wil af van strenge stikstofregels. Hij wil terug naar de deadline van 2028 waarvan twee jaar geleden nog sprake was. Hij hekelt VVD en D66 dat die in 2018 instemden met het vervroegen van de datum waarop stallen milieuvriendelijk moeten zijn. Hij noemt het verraad aan de boeren. Dat was volgens hem de opmaat naar de huidige politieke crisis. PVV komt met motie de deadline weer naar 2028 te verschuiven.

14.07 uur
Hagar Roijackers (GroenLinks). Roijackers maakt er toch een politiek statement van. Volgens haar heeft de VVD de evenwichtsbalk tussen ecologie en economie weggehaald door de middenpartijen in te ruilen voor Forum van Democratie. Ook zij wijst op de gezondheidsrisico's van intensieve landbouw. GroenLinks heeft er begrip voor dat er uitstel komt voor bepaalde agrarische sectoren, zoals de kalverhouders. Ook voor boeren die milieuvriendelijk willen voeren moet er volgens haar partij ook extra tijd komen. Zij gaat uitstel van negen maanden steunen, maar dan moeten wel gehaald worden.

14.00 uur
Arend Meier (D66). Volgens hem moeten ondernemers vrij zijn om te ondernemen totdat ze anderen tot last zijn. Hij wijst er op dat intensieve veehouderij gezondheidsproblemen veroorzaakt. Daarom telt het belang van 2,5 miljoen Brabanders voor D66 zwaarder dan dat van 10.000 boeren. Toch heeft zijn partij volgens Meier hart voor boeren, maar dan vooral voor die boeren die milieuvriendelijk gaan werken. D66 gaat moties indienen die gunstig zijn voor kalverhouders.

13.56 uur
Henri Swinkels (SP). Zijn partij gaat tegen uitstel van negen maanden stemmen omdat er volgens de socialisten meer garanties willen dat de stikstofuitstoot daalt. Swinkels: "We verlenen al veertig jaar uitstel met afspraak is afspraak en telkens werd het voor de deadline uitgesteld. Dat dient de Brabantse natuur niet. De intensieve veehouderij is een bedreiging voor de gezondheid voor de Brabanders".

13.52 uur
Ankie de Hoon (CDA). Benadrukt nog eens dat uitstel van negen maanden voor haar partij te mager is. Als het CDA daar later vandaag toch mee instemt doet de partij dat omdat er dan tijd wordt gekocht om een betere oplossing te vinden. Dan geven we lucht aan de sector, niks doen is geen optie.

13.47 uur
Eric de Bie (Forum voor Democratie). Vertelt dat hij niet meedoet aan het debat. De Bie zegt dat hij in een onderhandelingsproces over een nieuwe coalitie zit en dat hij daarom geen moties en amendementen zal indienen en ook geen oordeel zal geven om emoties en amendementen te geven. FdD gaat instemmen met de omgevingsvisie waarin staat dat boeren voor 1 april een aanvraag moeten hebben gedaan. Hij stemt in met uitstel tot 1 januari 2021.

13.38 uur
Wilma Dirken (VVD). Zij stelt voor de datum waarop boeren hun aanvraag voor milieuvriendelijke stallen moeten hebben ingediend uit te stellen tot 1 januari 2021. Ze laat de mogelijkheid open dat een eenmaal genomen besluit herzien kan worden als de omstandigheden veranderen Ze vraagt zich af of de datum van 2022 waarop die stallen daadwerkelijk milieuvriendelijk moeten zijn wel verstandig is. Ze denkt aan 2024. Ze wil boeren meer ruimte geven en zelf keuzes laten maken over hoe zij stikstofuitstoot terug willen dringen. Haar standpunt ligt in de lijn van een stuk dat de gezamenlijke boerenorganisaties deze week hebben gepresenteerd. Dirken noemt het nieuwe standpunt van haar partij een gedachtenlijn. Zij wil boeren ruimte geven volgens het principe afspraak is afspraak en ze zegt dat er ingegrepen moet worden als die afspraken geschonden worden.

13.30 uur
Statenvergadering begint. Dit keer geen tractoren voor de deur. Nieuw is ook dat er in de eerste ronden niet geïnterrumpeerd mag worden. Iedereen kan dan uitpraten. De provincie heeft een speciale website waarop alle stukken, moties en amendementen Zijn te zien. www.brabant.nl/iov