Opa heeft het altijd beloofd: ik word 102 jaar. En ondanks zijn dementie de laatste drie jaar, was hij hard op weg om zijn doel te halen. Maar het coronavirus steekt er een stokje voor.

Dat hij stierf op deze mooie leeftijd, daar heb ik vrede mee. Maar de manier waarop doet pijn. Op 30 maart krijg ik een aantal video’s van opa vanuit het verzorgingshuis Laverhof in Heeswijk. Eentje waarop hij aan het zingen is, een video waarin te zien is hoe hij nieuwsgierig cadeautjes uitpakt en één waarin opa vertelt dat hij ons mist. Zijn 98e verjaardag moet hij alleen vieren. Keihard. Maar begrijpelijk.

Verward
Een paar dagen na zijn verjaardag komt daar het nieuws: opa is mogelijk ook besmet. Er wordt direct getest, maar die test blijkt negatief te zijn. Een opluchting. Waarschijnlijk gewoon een griepje en daar slaat hij zich keer op keer doorheen. Een tweede test blijkt woensdagavond toch positief. Al voor dat bericht ligt opa met koorts en benauwdheid op bed.

Hij begrijpt er niets van: de verzorgers die hij zo goed kent, komen nu in speciale pakken zijn kamer op. Verward trekt hij de zuurstofslangen eruit. Wat volgt, is blinde paniek bij mijn lieve opa. Normaal wordt hij altijd rustig van zijn dochter (mijn moeder), maar die kan niet naar hem toe. En dat doet pijn. Het liefst willen we samen nu zijn hand vastpakken en hem geruststellen. Bedanken voor wat hij altijd voor ons gedaan heeft. Gewoon afscheid nemen van mijn grote voorbeeld.

24 uur non-stop
Na amper twee dagen krijgen we al het bericht dat opa de laatste fase is ingegaan. Een telefoontje dat veel sneller komt dan gedacht: je opa gaat hard achteruit. Toch ook een klein beetje goed nieuws: er mag één persoon maximaal 24 uur hem zijn, zodat hij de laatste momenten van zijn leven niet helemaal alleen is. Mijn moeder gaat.

Een zware taak waar ze eigenlijk niet goed over kon nadenken. Maar natuurlijk doe je dat voor je vader. In een speciaal pak met mondmasker, bril en handschoenen stapt ze bij hem binnen, om 24 uur lang ook niet meer weg te mogen. En zo begint ze aan een van de heftigste periodes in haar en mijn leven.

Afscheid via videobellen
Via mijn moeder heb ik, samen met de familie, al beeldbellend een beetje afscheid kunnen nemen. Vrijdagmiddag gaat mijn telefoon over. Een videobelletje via WhatsApp van mama. Ik twijfel of ik wel durf op te nemen. Want wil ik opa zo wel zien? Ik doe het toch, omdat dit de enige manier is om nog één keer iets tegen hem te zeggen. De man die altijd levendig en vrolijk is. Wat ik zie is niet mijn opa, maar een heel andere man. Hij is het wel, maar het leven lijkt al te zijn weggelopen. Ik bijt mijn tranen weg voor hem. Opa herkent me, knikt en valt dan weg. Hij slaapt weer. Ik vraag aan mama hoe het met haar gaat en of ze wel op zichzelf let, terwijl op de achtergrond de benauwde ademhaling van mijn opa klinkt.

Kapot gemaakt
Dat beeld, die geluiden en het machteloze gevoel. Het denken aan een uitvaart waarin we hem niet die laatste eer kunnen geven die hij verdient. Waar niet iedereen bij zal kunnen zijn. Het virus heeft hem in twee dagen tijd helemaal kapot gemaakt. Dat hij sterft op deze mooie leeftijd is oké. Hij heeft 98 heel mooie en liefdevolle jaren gehad. Maar de manier waarop, zo zonder afscheid, veroorzaakt heel veel verdriet. Ik moet er onbedaarlijk van huilen.

Zaterdagochtend hebben we weer contact met mama. Ik heb al slecht geslapen, maar mama heeft helemaal geen oog dicht gedaan. Opa heeft een onrustige nacht gehad en de benauwdheid neemt toe. De hoeveelheid morfine wordt opgevoerd om hem rustig te houden. Intussen zitten de 24 uur van mijn moeder er bijna op. En dat voelt opa ook. Zijn ademhaling begint te stokken en even later blaast hij zijn laatste adem uit. Het doet pijn, maar misschien is het 't beste zo. Hij lijdt niet meer. Maar nu komt de klap voor mijn moeder nog. Want die 24 uur bij opa waren heel zwaar. Fysiek en mentaal. Maar ze moet zichzelf nu eerst even helemaal ontsmetten, slapen en tot zichzelf komen. En dan mag ze ook nog die moeilijke uitvaart regelen.

Allemaal op visite
Het verzorgingshuis is verdeeld in verschillende huiskamers. In de huiskamer bij opa wonen acht bewoners. Vijf daarvan hebben het coronavirus en liggen er slecht bij. Dit verhaal is dus helaas allesbehalve uniek. Terwijl opa Cor zijn verjaardag viert, weten we al dat het coronavirus door het verzorgingshuis heen gaat. Hoe het binnen is gekomen? Dat staat niet vast. Wat we wel weten, is dat op 9 maart wordt opgeroepen om geen bezoek meer te brengen aan de bewoners. Hoe moeilijk ook, daar luisteren we naar. Maar heel veel mensen denken daar anders over. Als de sociale onthouding voor Brabant wordt afgekondigd, weet het personeel van De Laverhof zondag 15 maart niet wat hen overkomt. Alles is afgelast en heel veel mensen gaan dus maar op bezoek bij opa of oma in het verzorgingshuis. Een dag later gaan de deuren op slot: zo kan het niet langer. Voor veel bewoners kwam die beslissing te laat.