Beide deskundigen zijn het erover eens dat de berichten vooral gebaseerd zijn op hoop en niet op feiten, want de premier is de afgelopen week erg duidelijk geweest over de verwachtingen. "Die moeten we niet te veel hebben", zei hij.

Volgens socioloog Peter Achterberg kun je hoop enigszins vergelijken met religie. "Daarin wordt je voorgehouden dat als je maar deugdzaam en vooral niet zondigt leeft, je in de hemel terecht komt. Opoffering wordt dus beloond."

Hoop en beloning
"De groep die je nu hoort over versoepeling", legt Achterberg uit, "zijn vooral mensen die al veel offers hebben gebracht. Die deuren hebben moeten sluiten, de rekeningen zien oplopen en al lang in onzekerheid zitten over wat de toekomst gaat brengen. Religie heeft een mooi antwoord en goede motivatie waarom je jezelf opoffert, dan kom je dus in de hemel. De groep die het nu heeft over versoepeling, wil beloond worden door weer iets te mogen dat nu verboden is."

Neuropsycholoog Erik Matser kan zich aansluiten bij deze uitleg omdat 'het brein behoefte heeft aan iets fijns na een lange tijd onzekerheid'. "De hersenen vinden structuur en ritme prettig. Nu zijn er veel veranderingen en onze grijze massa snakt naar het voorspelbare en vertrouwde."

Motiveren is essentieel
Ook Matser ziet het belang van motivatie. "Je moet het brein motiveren om offers te brengen. Leg uit wat het oplevert in plaats van bestraffend met het vingertje te wijzen. In dit geval levert het dus rustige intensive cares op waarmee ieders gezondheid geholpen is."

Daarnaast zou ook kunnen dat de voorspelling zelf een rol gaan spelen. "Het is de kracht van de verwachting", vult de socioloog aan. "Als de verwachting maar vaak genoeg uitgesproken wordt en te lezen is, kan het zomaar eens uitkomen. De overheid neemt soms besluiten omdat de maatschappelijke druk te groot is om anders te beslissen."

Grootste experiment ooit
Beide deskundigen zijn geboeid door de situatie waar we nu in leven en wat dit met de mensen doet. "Het is het grootste experiment ooit", zegt neuropsycholoog Matser bijna enthousiast.

Socioloog Achterberg merkt ook dat er ineens zaken met elkaar worden vergeleken die niet te vergelijken zijn. "Je kunt overleden coronapatiënten niet afwegen tegen economische schade. Ik vind het enorm intrigerend welke groepen nu opstaan en met welke argumenten ze komen om invloed uit te oefenen.