In het begin waren alle nieuwe regels volgens Josephine wel lastig. “Je moest ineens van 300 gasten naar maximaal 30. Dat was even schakelen. Maar iedereen weet nu wel dat er minder mensen mogen komen.”

Dat lijkt weinig, maar zo voelt het volgens Josephine niet altijd. “De leegte in de ruimte wordt letterlijk gevuld met honderden kaarten, bloemen en kaarsen. Mensen voelen zo toch de aanwezigheid van iedereen die er niet bij mag zijn.” De uitvaartbegeleidster noemt ook voorbeelden van familieleden die video’s opsturen waarin ze kaarsjes opsteken en mooie woorden inspreken.

Meer ruimte
Josephine en Monica vinden het jammer dat ze overal negatieve berichten lezen over hoe ‘kaal’ of ‘traumatisch’ de uitvaarten nu zijn omdat er nog maar zo weinig kan. “Een trauma ontstaat als je er niet mee om kunt gaan. Maar er zijn zo veel manieren waarop dat wel kan”, vertelt Josephine. Zo zorgde een groep er laatst voor dat de tuin van de nabestaanden bij terugkomst helemaal vol stond met kaarsjes en kaarten.

De uitvaartbegeleidsters zien ook dat de kleinere uitvaarten juist positief kunnen uitpakken. “Ik zeg niet dat het per se beter is, maar sommige families krijgen nu wel meer ruimte. Dat kan ook heel waardevol zijn”, zegt Josephine.

Bij een uitvaart waar normaal gesproken zo’n 700 mensen opaf zouden komen, zat er nu een kleine aula vol met 20 mensen, zo herinnert zij zich. “De nabestaanden konden nu eerst met hun eigen verdriet en met elkaar bezig zijn. Achteraf zei die familie dat de omstandigheden hen zo het mooist denkbare afscheid hadden gebracht.”

Focus op wat wél kan
Wel ziet Josephine dat het lastig is om niet een arm om elkaar heen te kunnen leggen als het even teveel wordt. “Maar we focussen ons op wat er nog wél kan. Er zijn nog meer dan genoeg mogelijkheden. Die maken de pijn niet minder, maar zorgen er wel voor dat je nog steeds een warm en persoonlijk afscheid kunt nemen.”